Suriye’de barışçıl protestolarla başlayan, sonrasında hızla çeşitli grupların dahil olduğu bir iç savaşa ve ardından da devletlerin dahil olduğu büyük bir krize dönüşen olaylar geçtiğimiz mart ayı itibarıyla 10. yılını doldurdu. Bu süreçte başta Türkiye olmak üzere Suriye’nin komşu ülkelerine oldukça büyük bir nüfus akın ederken durum 10. yılında bölgesel bir kriz olmaktan daha da öte küresel bir soruna dönüştü.
Bu yazının konusu Suriye iç savaşının nedenlerini, nasıllarını ve olası çözüm yollarını tartışmak değil. Çünkü bu tür tartışmalar son on yıl içinde pek çok mecrada defalarca gerçekleştirildi. Suriye meselesinin devlet insanları ve siyasi tartışmacılar tarafından üstünkörü bahsedilen ve derinine inilmeyen insani yönünden ve konunun direkt özneleri olan insanlar üzerindeki etkisinden ise tam olarak bahsedilmedi, üstünde durulmadı. (Veriler Birleşmiş Milletler İnsani Yardım Koordinasyon Ofisi’nin Mart 2021 yılında yayınladığı rapordan alınmıştır.)
264 insani yardım çalışanı ve 922 sağlık personeli…
Mart 2011’den 2020 yılı sonuna kadar toplamda 264 insani yardım çalışanı ve 922 sağlık çalışanı Suriye’deki savaş nedeniyle hayatını kaybetti. Bu kişiler savaştan etkilenen kişilere insani yardım ve tıbbi destek sağlamaya çalışırken ağırlıklı olarak hava bombardımanları, silahla vurulma, kaçırılma gibi sebeplerle öldürüldü. Başka bir deyişle geçtiğimiz on yıl içinde Suriye’de her ay en az iki insani yardım çalışanı ve en az sekiz sağlık çalışanı sadece insanlara yardım etmek ve fayda sağlamak için çalışırken yaşam hakları ellerinden alındı.
13 milyon insan
Son on yıl içinde 13 milyon Suriyeli çatışma ortamından kaçmak ve hayatlarını kurtarmak için yaşadıkları yeri terk etti. Bu kişilerden 7 milyon Suriyeli ülke içinde yer değiştirmek zorunda kalırken, 6,6 milyon Suriyeli daha güvenli bir hayat ümidiyle dünyanın çeşitli ülkelerine gittiler. Şu an Suriye dışında yaşayan en büyük Suriyeli popülasyon Türkiye’de. Türkiye’yi Lübnan, Ürdün, Irak ve Mısır takip ediyor.
2,5 milyon çocuk
Savaşın başladığı günden beri 2,5 milyon çocuğun eğitim hakkı elinden alındı. Suriye’deki okulların üçte biri on yılın sonunda kullanılamaz halde. Okula gidemeyen çocuklar ne yazık ki çocuk işçiliğine ya da çocuk yaşta evliliklere zorlandı. Çocuk evlilikleri ve çocuk işçiliği bu çocukların tekrar eğitim hayatına dönmesini daha da zorlaştırırken çocukların hem fiziksel hem de psikolojik yaralar almalarına ve pek çok çocuğun çocuk yaşta hamilelik/doğum ya da iş kazalarında ölmelerine sebep oluyor.
Üç kilometre
Tüm bu şartlar altında yine de eğitimini sürdürmeye çalışan yedi yaşındaki Fatima’nın evinden okula gitmek için yürüdüğü mesafe üç kilometre.
12 saat…
Çalışmaya zorlanan çocukların ortalama “mesai” saati 12 saat. Bazı çocuklar 16-17 saat çalışıp uyuduktan sonra tekrar çalışmak zorunda.
13,4 milyon insan
Günümüz itibarıyla Suriye’de ve Suriye dışındaki ülkelerde insani yardıma ihtiyacı olan insan sayısı 13,4 milyon kişi. Bu kişilerin büyük çoğunluğu en temel insan haklarına, barınacak bir yere, temiz suya ve yeterli yiyeceğe, hijyen ve sağlık malzemelerine ulaşamıyor.
7,6 milyon insan
Yine de bölgede ve çevre ülkelere mültecilerle çalışan insani yardım kuruluşları canla başla daha fazla kişiye ulaşıp hayatlarını bir nebze de olsa iyileştirebilmek için çalışıyor. 2020 yılı içerisinde toplam 7,6 milyon Suriyeliye dünyanın çeşitli yerlerinde insani yardım kuruluşlarından destek aldı.
Suriye’deki iç savaş onuncu yılını doldurdu. Suriye’deki milyonlar için son 10 yıl büyük kayıplar, acılar, yeni ülkeler, uyum sağlanması gereken yeni toplumlar ve nesiller boyunca aktarılacak travmalar getirdi.
