13 Ocak’tan herkese merhaba! Daily Press’te bugün Türkiye’den ve dünyadan derlediğimiz kısa gündem maddeleri ve Ebru Bozkurt’un kaleminden “Regl Yoksulluğu” var.
Keyifli okumalar!
TÜRKİYE’DEN GELİŞMELER
Kısa gündem
-
İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener: “Millet İttifakı’nın adayı, 13. cumhurbaşkanı olacak.”
-
Merkez Bankası piyasa katılımcıları anketi açıklandı. Buna göre yıl sonu dolar tahmini 16,13 lira olurken, enflasyon tahmini ise %29,75 olarak gerçekleşti.
-
Avrupa Birliği, Rusya’ya uyguladığı ekonomik yaptırımları 6 ay daha uzattığını duyurdu.
-
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati: “Enflasyon Ocak’ta pik yapar, Haziran 2023’te tek haneye iner.”
-
Saadet Partisi Genel Başkanı Temel Karamollaoğlu: “Birkaç gün içinde taburcu olacağım.”
-
Dışişleri Bakanlığı: “Ermenistan’la ön şart olmaksızın görüşme konusunda mutabık kalındı.”
-
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan: “Gözümüz uzayda, fırlatma ve uydu sistemleri geliştirme çalışmalarımız sürüyor.”
-
BDDK, Deutsche Bank’a danışmanlık izni verdi.
DÜNYADAN GELİŞMELER
Kısa Gündem
- Yunanistan Başkanı Kiryakos Miçotakis: “Recep Tayyip Erdoğan ile görüşebilirim, diyalog kapısı açık.”
- İsveç Başbakanı Magdalena Andersson’un Covid-19 testinin pozitif çıktığı bildirildi.
- İspanya’da aralık ayı enflasyonu %6,5’e çıkarak son 29 yılın en yüksek seviyesine ulaştı.
- Güney Kore merkezli haber ajansı Yonhap, son dönemde füze denemeleri yoğunlaşan Kuzey Kore’nin yeniden tanımlanamayan bir füze fırlattığını duyurdu.
TAMPON VERGİSİ
Regl Yoksulluğu
Ebru Bozkurt
Derin Yoksulluk Ağı’nın araştırmasına göre, Türkiye’de kadınların %82’si hijyenik pede erişemiyor. Türkiye’de regl ürünlerine bir yıl içinde gelen %51’lik zam kadınların tepkisini çekiyor. TÜİK verilerine göre, geçtiğimiz yıl aralık ayında birim fiyatı 0,6692 TL olan hijyenik pedler, bir yılda %51,04 zamlandı. Buna göre 2021 yılının aralık ayında hijyenik pedlerin birim fiyatı 1,0561 lira oldu ancak marketlerde bu fiyat iki lirayı aşıyor.
Bir Küçük Vergi Sorunu
“Tampon vergisi” kavramı tampon ve ped gibi regl sırasında ihtiyaç duyulan hijyen ürünlerine uygulanan vergileri tanımlamak için kullanılıyor. Tampon vergisi kadınların, regl olan trans ya da ikili toplumsal cinsiyet sistemine dahil olmayan insanların ihtiyaç duyduğu hijyen ürünlerine erişimini zorlaştırıyor.
Bir kadın, ortalama olarak hayatının iki bin 535 gününde, yani yaklaşık yedi yılı boyunca regl oluyor ve ped ya da tampona ihtiyaç duyuyor. Ek olarak bu temel ihtiyaç ürünlerine %18 vergi uygulanması, zaten enflasyon sebepli fiyatı yükselen ürünlere erişimi iyice kısıtlayarak kadınların sağlıklı olmayan alternatif çözümler üretmesine sebep oluyor.
Dünya Sağlık Örgütü ve UNICEF regl hakkında doğru bilgiye erişimin ve gerekli ihtiyaç ürünlerinin tedariklerinin toplumlar açısından önemli olduğunu ve bu hakkın garanti altına alınması gerektiğini ifade ediyor.
Avrupa Birliği’nin 1992’de yürürlüğe koyduğu düzenlemelere göre üye devletlerin hijyen ürünlerinden en az %15 vergi alması gerekiyordu. Yıllar içinde bu düzenleme %5 olarak değiştirilse de Hırvatistan, Danimarka gibi pek çok üye ülke günümüzde hala bu ürünlerden %20’nin üzerinde vergi alıyor.
Türkiye’de ise elmas ve pırlantada %0 olan KDV, kadınların her ay kullanmak zorunda olduğu ve sağlık açısından bir mecburiyet olan tampon, ped ve diğer kadın hijyen ürünlerinde %18. Tüm bunlara ek olarak kadınların bu konuları konuşmaması ve ayıp olarak kabul etmesi bekleniyor toplumun bazı kesimleri tarafından. Oysa ki her birimiz temel hijyen ürünlerine erişmeyi ve bedenlerimizi olduğu gibi kabul etmeyi hak ediyoruz. Bu yazının bizlere biraz da umut katması için dünyada bu konuda yenilikçi adım atan ülkeleri ve uygulamalarını derledik:
- İsviçre: 2020’de İsviçre, ped ve tamponu ihtiyacı olan herkese ücretsiz sağlayan ilk ülke oldu.
- Yeni Zelanda: Başbakan Jacinda Ardern, Şubat 2021’de tüm okulların ücretsiz ped ve tampon sağlayacağını duyurdu.
- Amerika Birleşik Devletleri: Illinois, Washington, New York, New Hampshire ve Virginia eyaletlerindeki devlet okullarında tampon ve pedler ücretsiz veriliyor.
- Fransa: Île-de-France bölgesindeki liselerde organik regl ürünleri ücretsiz.
- Kenya: Devlet okullarındaki kız öğrencilere pedler ücretsiz veriliyor ve tampon üzerinden vergi alınmıyor.
- Güney Afrika: Tampondan alınan vergiler kaldırıldı ve okullarda pedler ücretsiz dağıtılıyor.
- Botsvana: Okul çağındaki tüm kız öğrencilere ücretsiz ped veriliyor.
- Güney Kore: Başkent Seoul’de 2018’de ücretsiz regl ürünleri verilmesi 10 pilot bölgede başlatılmıştı.
- Uganda: Ülkedeki tüm okullarda pedler ücretsiz veriliyor.
- Zambiya: Kırsal bölgelerdeki kızlara ücretsiz ped veriliyor.
- Kanada: Britanya Kolumbiyası, Ontario, Noca Scotia, Prince Edward Adası eyaletlerinde regl ürünleri tüm öğrencilere ücretsiz veriliyor.
Politika
CHP Tekirdağ Milletvekili Dr. Candan Yüceer, regl ürünlerinden alınan %18 oranındaki vergilendirmenin %1’e düşürülmesi için kanun teklifi verdi. Yüceer, “Araştırmamızın sonuçlarına göre görüştüğümüz kadınların %82’si hijyenik pede erişemiyor. Görüştüğümüz diğer kadınlar ise ara sıra olarak pede erişebildiklerini söylediler.” dedi.
Kanun teklifinin içeriğinde ise şu ifadeler yer aldı: “Anayasamızın 65. maddesinde ‘Devlet, sosyal ve ekonomik alanlarda Anayasa ile belirlenen görevlerini, bu görevlerin amaçlarına uygun öncelikleri gözeterek malî kaynaklarının yeterliliği ölçüsünde yerine getirir’ ifadesi yer almaktadır. İnsan hakları sınıflandırmasında ise sağlık hakkı ikinci kuşak haklar arasında ve pozitif statü hakkı olarak yer almaktadır. Menstrual dönemin bir hastalık olarak değerlendirilmesi her ne kadar doğru olmasa da bu dönemde menstrual dönemin gerektirdiği temizliğe uygun sıhhi malzemelerin kullanılmaması üreme yolu hastalıklarına yol açmaktadır.”
Bu noktada benim şahsen en beğendim protestolardan biri ise kadın hijyen ürünlerinden %22 vergi alınan İtalya’da gerçekleşti: Parlamentoda vergilerin düşürülmesini talep eden Demokratik Parti Milletvekili Carla Cantone, “Bu sadece eşlerinizi ve çocuklarınızı ilgilendirmiyor. Bir gün 60 yaşına geleceksiniz, erkek meslektaşlarıma söylüyorum, o zaman idrar kaçırma ve prostat problemleriniz için hijyen ürünlerine ihtiyaç duyacaksınız, ileriyi düşünün!” diyerek parlamentoyu oy birliğine davet etti.
