Novus Yeşil’den herkese merhaba!
Bugün 24 Ocak Pazar, saat 10:00. Duyduk ki Türkiye’deki kuraklığa odaklanan ilk bültenimizi oldukça beğenmişsiniz. Son günlerde İstanbul ve yurdun geri kalanı yağmur ve hatta kar yağışlarına maruz kalsa da susuzluk sorunu geçmiş değil. Hızlı, etkin ve yer yer tadımızı kaçıracak önlemler almazsak önümüzdeki yıllar çok daha sıkıntılı geçecek.
Bugün de size bir Pazar süprizi yaparak minik bir ek bülten çıkarıyoruz. Konumuz, susuzlukla mücadele için yapabileceğimiz bazı şeyler.
Bu haftanın incelemeleri;
☔ Yağmur suyu hasadı
🏭👕 Tekstil ve sanayide su tasarrufu
SU
Su sorununa basit ama etkili bir çözüm: Yağmur suyu hasadı
Alican Çalışkan
Türkiye’nin en güncel çevre sorunlarından biri, hiç şüphesiz ki, susuzluk. Her ne kadar son günlerde ülke genelinde doğaya nefes aldıran yağışlar gerçekleşmiş olsa da artan kuraklık ve yeraltı sularındaki kayda değer düşüş, birtakım önlemler alınmasını zorunlu kılıyor. Bireysel olarak evlerimizde su tasarrufu yapmamızı sağlayabilecek oldukça basit yöntemlerden biri ise yağmur suyu hasadı.
-
Nedir? Normal koşullarda yağmur sularının yalnızca %30’u yeraltı kaynaklarına eklenirken %70’lik kısımından buharlaşma veya tuzlu sulara karışması sebebiyle faydalanılamıyor. Bu düşük verimi arttırmanın en kolay yöntemlerinden biri yağmur suyunu hasat etmek. Yağmur suyu hasadı, çatı ve yüzeylerden akan yağmur sularının toplanarak depolarda biriktirilmesiyle endüstriyel ya da evsel tüketim ihtiyacının karşılanmasıdır. Bu sistemlerde yağmur suyu çatılardan ya da zeminden toplanıyor, içindeki büyük parçalar filtrelendikten sonra oluk sistemleri ile toprak altında ya da üstünde konumlandırılmış depolara iletiliyor ve ardından evlere ya da işletmelere pompalanıyor.
Hasat edilen yağmur suları genellikle bahçe sulaması, tuvalet rezervuarları, çamaşır ve araç yıkama gibi ihtiyaçlara yönelik kullanılıyor. Ayrıca gerekli arıtma ve dezenfeksiyon işlemleri yapılırsa yağmur sularını içmek bile mümkün.
-
Maliyetler: 2018’de yapılan bir çalışmaya göre Türkiye’de bahçeli bir evin çatısından toplanan yağmur suyu, o evin yıllık ortalama su ihtiyacının yaklaşık %50’sini karşılayabiliyor. Yine 2018 verileri uyarınca maliyeti 3500 TL olan bir sistem yıllık 350 TL su tasarrufu sağlayarak 10 yılda kendini geri ödeyebiliyor.
-
Küresel görünüm: Özellikle son yıllarda birçok ülkede yağmur suyu hasadının yaygınlaşması için yasal zorunluluklar, teşvikler ve muafiyetler geliştirilmiş. Örneğin Hindistan’ın başkenti Yeni Delhi’de, 100 m²’den büyük çatıya, Japonya’da ise 30.000 m²’den büyük toplam alana sahip binalarda yağmur suyu toplama sistemi kullanılması zorunlu tutulmuş. Almanya’da halihazırda 1,5 milyonu aşkın yağmur suyu hasadı sistemi kurulmuş ve devlet ev sahiplerine sistem başına 1.200 avroya kadar teşvik veriyor. Birleşik Krallık’ta da yağmur suyu hasadı sisteminin kurulduğu ilk yıl %100 vergi indirimi sağlanmakta.
Sonuç
Dünya’da ve Türkiye’de giderek daha büyük bir tehdit oluşturmaya başlayan kuraklık sorununa karşı bireysel olarak da alınabilecek en basit ve görece ucuz önlemlerin başında yağmur suyu hasadı geliyor. Bu yöntem, evsel tüketim ihtiyacının önemli bir kısmını karşılayarak hem su tasarrufu yapmamızı hem de doğayı korumamızı sağlıyor. Öte yandan henüz Türkiye’de yeteri kadar yaygın olmayan bu yöntemin dünyadaki örnekleri gibi yasal düzenlemeler ve teşvikler eşliğinde yaygınlaşması, toplum tarafından da daha fazla benimsenmesi gerekiyor.
SANAYİ
Tekstil sektörünün su ve çevre kirliliği sorunu
Ebru Bozkurt
Etkisini her geçen gün daha çok hissettiğimiz iklim değişikliğinin yarattığı kuraklık sebebiyle ihtiyaç fazlası su tüketimi ve çevreye verdiği zarar gündemimiz oldu. Bu kapsamda su tüketiminden en fazla sorumlu olan sektörlerden olduğu için sanayiye, spesifik olarak da petrolden sonra en çok çevre kirliliğine sebep olan tekstil sektörüne yakınan bakmakta fayda var.
Küresel su arzının yaklaşık %20’si sanayi için kullanılmaktadır. Türkiye’de ise sanayi kullanımı 2012’de %17,2 iken 2030’a kadar bu oranın %20’lere ulaşması beklenmekte. Ülkemizin sanayide su kullanımı dünya ortalamasına yakın olmasına rağmen Avrupa ülkelerinin çok altında. Örneğin, Avusturya ve Belçika’da su talebinin %70’ini elektrik sektörü de dahil olmak üzere sanayi oluşturuyor.
Geçen yüzyılda teknolojik gelişmeler sayesinde fabrikaların su tüketimi ve çevreye verdikleri zarar ciddi miktarda azaldı. Özellikle İkinci Dünya Savaşından sonra basınçlı ve düşük hacimli hortum başlıkları, otomatik kapatma sistemleri, düşük su tüketimli spreyler, tank temizliği için sprey toplar, sıcak suyla yıkama yerine buhar ve ultrasonik temizlik gibi teknolojiler su verimliliğini yükseltti. Fakat, mevcut iyileşmeler ne yazık ki iklim ve çevre krizleriyle mücadele için yeterli değil.
Soruna bölgesel yaklaştığımızda yoğun sanayileşme sebebiyle tekstilde su tüketiminin Marmara bölgesi için özellikle büyük bir sorun olduğunu görüyoruz. Çevreye daha duyarlı olmanın ve su tüketimini azaltmanın birden çok yolu olmakla birlikte günümüzde buna öncelik veren üretim süreçleri, “temiz üretim” olarak adlandırılıyor. Tekstilde temiz üretimin ilk adımlarından biri atıksu arıtımı ve atıkların uygun bir şekilde bertaraf edilmesi. Bu süreçlerin geliştirilmesinde hem işletmelere hem de organize sanayi bölgelerinden sorumlu olan belediyelere oldukça çok iş düşüyor.
Tekstilde temiz üretimin ikinci ana ilkesi kimyasal kullanımının azaltılması. Hammaddelerin tekstil ürünlerine dönüşüm süreci için yaklaşık sekiz bin farklı yapay kimyasal madde kullanılıyor. Öte yandan küresel endüstriyel su kirliliğinin %20’sinin tekstil boyama ve işleme süreçlerinden kaynaklandığı tahmin ediliyor. Çevre bilincinden yoksun fabrikalarda ise bir kilogram tekstil ürününü kimyasallardan arıtmak için 400 litreye kadar su kullanılıyor. Her geçen gün teknoloji geliştiricileri tekstil üretiminde kimyasal ve boya kullanımını azaltan yenilikçi sistemler geliştirseler de yüksek maliyetler sebebiyle imalatçılar bu teknolojilerden rahatça yararlanamıyor.
Türkiye’de tekstil sektöründe su verimliliğini arttırmak ve çevre kirliliğini azaltmak için yasalarımız ne yazık ki oldukça yetersiz. Her ne kadar mevzuatların metinleri temiz üretim teknolojilerine atıflarda bulunsa da “Tekstil Sektöründe Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrol Tebliği” haricinde bir yasa veya eylem planı mevcut değil. Sonuç olarak, tekstil sanayisinin çevreye verdiği zarara ve susuzluk sorunumuzun aciliyetine rağmen temiz üretim süreçlerine yakın zamanda geçmemiz mümkün gözükmüyor.
GELİŞMELER
Pazartesi günü İBB başkanı Ekrem İmamoğlu, düzenlediği basın toplantısında İstanbul’daki su sorununu çözmek için belediyenin ve İSKİ’nin atacağı önemli adımları sıraladı:
-
İSKİ bünyesinde hizmet vermek için Kağıthane’de İstanbul Su Koordinasyon ve Otomasyon Merkezi (İSKOM) kuruldu. İSKOM yılda bir milyar metreküp suyun yönetiminden sorumlu olacak. İleri seviye sensörler, kameralar, akıllı sayaçlar ve basınç ölçerlerden aldığı verileri tek bir merkezde toplayarak İstanbul’da suyun üretimi, dağıtımı, tüketimi ve arıtılmasını düzenleyecek.
-
Devlet Su İşleri (DSİ) tarafından inşa edilen Melen Barajı’nın 2023 yılına kadar bitirilmesi ve İstanbul’un hizmetine sunulması bekleniyor.
-
2003’de %28 civarlarında olan suda kayıp-kaçak kullanım oranı bugün %22,5’e düşürülmüş. İBB önümüzdeki 5-6 sene içerisinde kayıp-kaçağı %15’e düşürmeyi hedefliyor. Birçok gelişmiş şehirde ise bu oran %10’lar civarında.
-
Susuzlukla mücadele kapsamında İSKİ ve İBB Genel Sekreterliği ortak bir çalışma ile bir Su Tasarrufu Kurulu oluşturuyor. Bu masanın görevi su alanındaki paydaşları bir araya getirebilmek ve vatandaşlara etkin, kolay anlaşılabilen mesajlar vermek. Kurul, öncelikli olarak su tüketen duş başlığı, musluk ve klozet gibi ürünlerin üreticileri ve tesisatçıları ile bir araya gelmeyi planlıyor.
BİLİYOR MUSUNUZ?
İstanbul’un su kaynaklarının %65’i Anadolu yakasında olmasına karşın nüfusun %65’i ise Avrupa yakasında. Bu sebeple düzenli olarak yeraltı boru hatları ile Anadolu’dan Avrupa’ya su taşımacılığı yapılmaktadır.
ÖNERİLER
Su probleminin çözümüne katkıda bulunmak için kendi evimizde alabileceğimiz basit önlemler de mevcut. Aşağıda İngiltere merkezli Dünyanın Dostları örgütünün su tasarrufu sağlamak için verdiği 13 tavsiyeyi paylaşıyoruz:
-
Kullanmadığınız zaman musluğu kapatmayı unutmayın. Örneğin dişinizi fırçalarken musluğu kapatmak dakikada 6 litre su tasarruf etmenizi sağlayacaktır.
-
Et ve süt ürünleri çok su tüketen süreçlerdir. Beslenmenizde bu ürünleri kısarak, yerel sebzelere yönelirseniz dolaylı su tüketiminizi oldukça azaltabilirsiniz.
-
Duşta geçirdiğiniz her dakika 17 litreye kadar su harcamanıza sebep olabilir. Zaman tutarak veya daha verimli duş başlıkları kullanarak israfı engelleyebilirsiniz.
-
Çamaşır makinesini sadece dolu olduğunda çalıştırmak da su tasarrufu sağlayacaktır.
-
Tuvalet sifonları evlerde en çok su tüketen aletlerden biridir. Modern ve verimli ikili sifonlara geçerek su tüketimini yarıya düşürebilirsiniz.
-
İhtiyacınızdan fazla su kaynatmamaya özen göstererek su, enerji ve para tasarrufu sağlayabilirsiniz.
-
Sebzeleri haşlamak yerine buharda pişirmek su tüketimini azaltacaktır. Eğer haşlamayı tercih ediyorsanız da geriye kalan suyu çorba yapımında veya bitkileri sulamak için kullanabilirsiniz.
-
Gıda üretimi yoğun su gerektiren bir süreçtir. Yemek atıklarınızı minimize ederek tarım sektörünün su tasarrufu yapmasına yardımcı olursunuz.
-
Bahçenizi günün erken saatlerinde veya akşam sulayarak buharlaşmaya bağlı su kaybını azaltabilirsiniz.
-
Yağmur suyu fıçıları sayesinde her sene yüzlerce litre su toplayabilirsiniz. Ayrıca yağmur suyu bitkileriniz için musluk suyundan daha yararlıdır.
-
Reklamlarda da gördüğünüz gibi bulaşıkları elde yıkamayı bırakıp bulaşık makinasına geçmek çok daha verimlidir.
-
Mutfak ve bulaşık makinasının su tesisatını düzenli kontrol ederek sızıntıları durdurmanızı öneririz. Evinizin ana su vanasını kapatmayı öğrenerek olası bir boru patlamasında evi su basmasını engelleyebilirsiniz.
-
Son olarak emeklilik fonlarınız dahil olmak üzere kişisel yatırımlarınızın aşırı su tüketen ve çevreye zarar veren şirketlere gitmediğinden emin olun. Dilerseniz küresel veya yerel çapta su şirketlerine yatırım da yapabilirsiniz.
