🪂Karbondioksitten üretilenler, TBMM’de iklim, Norveç

Novus Yeşil’den herkese merhaba! Bugün 13 Nisan Salı, saat 10:00.

“Hayat size limon verirse, limonata yapın” derler. Peki hayat size atmosferde biriktiğinde güneş ışınlarını hapsedip iklim değişikliğine sebep olan karbondioksit molekülleri verirse ne yapabilirsiniz? Cevabı bültenimizde…

Bu haftanın konuları;

💎⛓️ Carbon Tech

☁️⛏️ Hava madenciliği

🥤  Baloncuklu içecekler

🏛️ TBMM’de iklim

İyi okumalar,
Yörükcan

GELİŞMELER

TBMM: Mecliste yeni kurulan Küresel İklim Değişikliğini Araştırma Komisyonu, AK Parti Afyonkarahisar milletvekili Veysel Eroğlu başkanlığında toplandı. Üyelere sunum yapan Eroğlu, havadaki gazların bileşimi değiştiği için yağmur rejiminde sapmalar olduğunu ve hava kalitesinin düştüğünü belirtti. Kömür kullanımının azaltılması gerektiğini savunan Eroğlu, doğalgaz altyapısının genişletilmesi gerektiğini ifade etti. Ayrıca Eroğlu, son yıllarda hava kalitesinin arttırılması için kömür santrallerine filtre zorunluluğu getirildiğini, kanuni düzenlemelerle eski arabaların yollardan çekildiğini, duble yollar ve tüneller yapıldığını söyledi.

• Yorum: Paris İklim Anlaşması’nı imzalamayan tek büyük ülke olan Türkiye’nin yaptığı ve yapmayı planladığı bu uygulamalar ne yazık ki iklim değişikliğine karşı mücadelede gelişmiş ülkelerin 15-20 sene gerisinde kalmaktadır.

NASA: Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi, (NASA) 25 Mart’ta yayımladığı bir makale ile insan etkisinin küresel ısınmaya sebep olduğunu ilk kez doğrudan kanıtlarla tespit etti. İnsan-küresel ısınma etkileşimi daha önce modeller ve dolaylı yöntemlerle net bir şekilde ortaya konmuştu, fakat bilim insanları ilk kez dünyadan uzaya geri gönderilen radyasyon ışınlarını bileşiklerine ayırabilmeyi başardı. Bu sayede güneşten dünyaya gelen ışınların tam olarak nasıl atmosferde hapsolduklarını gözlemleyebilen araştırmacılar, fosil yakıt kaynaklı sera gazlarının 2003-2018 arasında dünyanın metrekare başına 0,5 Watt daha fazla enerji emmesine sebep olduğunu tespit etti.

Olimpiyatlar: 2024 Paris Yaz Olimpiyatları Yönetim Kurulu, bu etkinliğin dünyada pozitif çevre etkisi olan ilk sportif etkinlik olacağını açıkladı. Tesislerde yenilenebilir enerji kullanımı, toplu taşımayla seyahat ve sürdürülebilir yemek tercihleriyle etkinliğin karbon ayak izini %50 azaltacak olan komite, karbon kredileri sayesinde olimpiyatları net-pozitif bir şekilde gerçekleştirecek. Ayrıca komite, 2022’de çıkaracağı bir uygulama ile bütün tedarikçilerini karbon nötr mal ve hizmetler almaya teşvik edecek.

Norveç: Dünya’nın en büyük varlık fonu olan 1,3 trilyon dolarlık Norveç Varlık Fonu ilk kez bir yenilenebilir enerji projesine yatırım yaptı. Küresel ısınmayla mücadele büyürken Norveç fonu, portfolyosunu çeşitlendirebilmek için tahvil, bono, hisse senedi ve gayrimenkulun yanı sıra enerji şirketlerine yatırım yapacağını açıkladı ve Hollanda açıklarındaki bir rüzgar enerjisi santraline 1,6 milyar dolar ödeyerek %50 ortak oldu.

• Arka plan: 1990’da kurulan Norveç Varlık Fonu’nun amacı ülkenin petrol ve doğalgazdan elde ettiği gelirle yatırım yapmak. Dünyadaki tüm halka açık şirketlerin %1,4’lük hissesine sahip olan fonun Apple, Microsoft ve Samsung gibi şirketlerde de önemli payı bulunuyor.

CARBON TECH

Karbondioksitten bir sektör: Carbon Tech
Seda Sarp

Hiç karbondioksitin tadına baktınız mı? Peki hiç karbondioksit giydiniz mi? Bu nasıl mı mümkün? Okumaya devam edin.

Daha önceki bir bültenimizde fosil yakıt kullanan fabrikalar, güç santralleri ve petrol rafinelerinin karbon salınımını azaltan karbon yakalama ve depolama teknolojilerini (İng: Carbon Capture, Utilization and Storage, CCS) incelemiştik. Öte yandan atmosferde hâlihazırda bulunan karbondioksit gazını (CO2) doğrudan havadan yakalama teknolojisi ile ayıklayıp sonsuza kadar yeraltına gömerek bertaraf da edebiliriz. Peki çeşitli yöntemlerle yakalanan karbonu yeraltına gömmek dışında nasıl değerlendirebiliriz? Kimyasal madde üretimi, inşaat malzemeleri, sentetik yakıtlar, plastikler ve hatta içecekler bunlardan sadece birkaçı.

İnsanlığın en büyük sorunlarını çözmek için yarışmalar düzenleyen XPrize, en yaratıcı karbon kullanma yöntemine 20 milyon dolar ödül vadediyor. 2015’te başlayan yarışmanın Şubat 2021’de yapılması planlanan finali, Covid-19 sebebiyle 2021 yazına ertelendi. Finalist takımların ürünleri arasında karbondioksitten yapılan bileklikler, dezenfektan, votka, yoga matı, çanta ve güneş gözlüğü gibi enteresan ürünler bulunuyor. Peki büyük ödülü hangi takım hak ediyor?

İşte finalist şirketler:

• Air Co.: New York merkezli startup, endüstriden salınan karbondioksit ile suyun parçalanmasından elde edilen hidrojenin tepkimesiyle votka ve el dezenfektanı gibi alkol bazlı ürünler üretiyor. Sistem için gerekli enerji ise güneş panellerinden sağlanıyor. Üretilen her 750 ml şişe için yaklaşık 500 gram karbondioksit kullanılıyor. Üretimde salınan karbondioksitten daha fazlası kullanıldığı için süreç net karbon negatif ve minimal yan ürün oluşması sebebiyle Air Vodka dünyanın en saf votkalarından biri olma özelliğine sahip.

• Carbon Upcycling-Newlight: Carbon Upcycling, kül gibi karbon içeren atık toz maddeleri havadan yakalanan karbondioksit ile zenginleştirerek plastikler, çimento, korozyon kaplamaları ve tüketici ürünlerinde katkı maddesi olarak kullanılan nanoparçacıklar üretiyor. Newlight ise okyanusta bulunan mikroorganizmalar yardımıyla plastik ve deri yerine kullanılabilen AirCarbon adında bir biyoplastik üretiyor. İki takım teknolojilerini birleştirerek karbon negatif güneş gözlüğü, çanta, saat, kalem, yüzük ve yoga matı gibi günlük hayatta kullanılabilen ürünler geliştiriyor.

• Breathe: Hindistan merkezli startup fabrika bacalarından yakalanan karbondan metanol üretiyor. Şirket, bu yöntemle üretilen metanolü %15 oranında benzinle karıştırılarak alternatif bir yakıt olarak kullanılabileceğini savunuyor.
• C4X: Çin merkezli C4X, plastik maddelere havadan ve fosil yakıt kullanan tesislerden yakalanan karbondioksit enjekte ederek köpük üretiyor. Günümüzde bu köpük, ayakkabı tabanından kahve bardaklarına, araba ve uçak içlerinden gıda paketlerine kadar birçok alanda kullanılıyor.
• Carbonbuilt: ABD merkezli startup, kalsiyum hidroksit ve karbon içeren atık maddeleri kullanarak ürettiği çimentoyu karbondioksit ile doyurarak inşaat malzemesi olarak kullanıyor. Böylece yakalanan karbonu binaların içinde hapsederek atmosferdeki karbon oranını azalttığı gibi yapı ham maddelerinin karbon ayak izini de düşürmüş oluyor.
• Carbon Capture Machine (CCM) – Carbon Cure: Birleşik Krallık merkezli CCM, yakalanan karbonu kalsiyum ve magnezyum çözeltisine ekleyerek, kalsiyum karbonat (PCC) ve magnezyum karbonat (PMC) üretiyor. PCC, kağıt, plastik, boya ve yapıştırıcı üretiminde kullanılırken çimento haline getirilen PMC, inşaat malzemesi olarak kullanılabiliyor. Kanada merkezli Carbon Cure ise benzer bir şekilde çimentoya karbondioksit enjekte ederek çimentoyu güçlendiriyor ve yapı malzemelerinin karbon ayak izini azaltıyor.
• Carboncorp: Carboncorp, yakalanan karbondioksitten hafif, esnek, yüksek iletkenliğe sahip ve çelikten daha kuvvetli olan karbon nanotüpleri ucuz bir şekilde üretebiliyor. Karbon nanotüpler geleneksel olarak çok da sürdürülebilir olmayan pahalı yöntemlerle üretiliyor. Özellikle elektronik endüstrisinde sıkça kullanılan karbon nanotüpler, metallere kıyasla daha hafif bir alternatif sunduğu için günümüzde uçaklar, spor arabalar ve atletik ekipmanlarda da tercih ediliyor.
• CERT: Kanada merkezli bu şirket, elektrokimyasal bir yöntem olan yapay fotosentez ile tıpkı bitkilerin besin üretmesi gibi su, karbondioksit ve yenilenebilir enerji kullanarak özellikle plastik üretiminde ihtiyaç duyulan etilen ve çeşitli başka yakıtlar üretiyor.
• Dimensional Energy: Dimensional Energy, karbondioksiti yakıt, plastik ve çeşitli değerli kimyasallara çevirmek için özel bir yöntem geliştirmiş. Aynalarla güneş ışığını fotokatalitik reaktörlere yönlendiren şirket, bu kimyasalları üretmek için ışık yardımıyla gerçekleşen tepkimeler kullanıyor.

Finalist şirketler arasından 20 milyon doları kimin kazanacağı henüz meçhul, ancak tüm teknolojiler temiz hava ve parlak bir gelecek için benzersiz çözümler sunuyor. Peki sizin favoriniz hangisi?

BİLİYOR MUSUNUZ?

Piyasadaki gazlı içecekler genelde sıvılara karbondioksit enjekte ederek baloncuk yapısına ulaşır. İçecek ne kadar soğuk ise karbondioksitin çözünürlüğü artar ve içeceğe daha iyi hapsolur. Bu yüzden gazlı içecekleri buzdolabında saklamak daha iyidir. Dünyadaki karbondioksit kullanımının yaklaşık beşte biri içecek endüstrisinden gelmektedir. Normalde özel olarak üretilen bu karbondioksit ilerİde havadan veya fabrikalardan yakalanan karbondioksitle değiştirilebilir. Örneğin İsviçre’de Coca Cola’nın alt şirketi olan Valser, 2019’da doğrudan havadan yakalama ile elde edilen karbonu içeceklerinde bu şekilde kullanmaya başladı.

ÖNERİLER

Karbon yakalama ve Carbon Tech alanında çalışan şirketler, girişimler ve kişilerle tanışmak mı istiyorsunuz? O zaman AirMiners (hava madencileri) tam aradığınız platform. AirMiners, havadan karbon ayıklamak ve karbondan ürün yaratmak isteyen girişimcilerin, şirketlerin, akademisyenlerin ve genel olarak bu konuda bilgilenmek isteyenlerin buluştuğu bir komünite.

Web sayfalarında yararlı birçok kaynak bulunduran AirMiners, aynı zamanda düzenli online etkinlikler de düzenliyor. 14-15 Nisan’da düzenleyecekleri bir sonraki etkinlikleri ise Carbon Tech alanındaki şirketlerin ve girişimcilerin fikirlerini 2 dakikada sunacakları hızlandırılmış girişimcilik günleri.