Karbondioksitten bir sektör: Carbon Tech

Hiç karbondioksitin tadına baktınız mı? Peki hiç karbondioksit giydiniz mi? Bu nasıl mı mümkün?

Daha önceki bir bültenimizde fosil yakıt kullanan fabrikalar, güç santralleri ve petrol rafinelerinin karbon salınımını azaltan karbon yakalama ve depolama teknolojilerini (İng: Carbon Capture, Utilization and Storage, CCS) incelemiştik. Öte yandan atmosferde hâlihazırda bulunan karbondioksit gazını (CO2) doğrudan havadan yakalama teknolojisi ile ayıklayıp sonsuza kadar yeraltına gömerek bertaraf da edebiliriz. Peki çeşitli yöntemlerle yakalanan karbonu yeraltına gömmek dışında nasıl değerlendirebiliriz? Kimyasal madde üretimi, inşaat malzemeleri, sentetik yakıtlar, plastikler ve hatta içecekler bunlardan sadece birkaçı.

İnsanlığın en büyük sorunlarını çözmek için yarışmalar düzenleyen XPrize, en yaratıcı karbon kullanma yöntemine 20 milyon dolar ödül vadediyor. 2015’te başlayan yarışmanın Şubat 2021’de yapılması planlanan finali, Covid-19 sebebiyle 2021 yazına ertelendi. Finalist takımların ürünleri arasında karbondioksitten yapılan bileklikler, dezenfektan, votka, yoga matı, çanta ve güneş gözlüğü gibi enteresan ürünler bulunuyor. Peki büyük ödülü hangi takım hak ediyor?

İşte finalist şirketler:

• Air Co.: New York merkezli startup, endüstriden salınan karbondioksit ile suyun parçalanmasından elde edilen hidrojenin tepkimesiyle votka ve el dezenfektanı gibi alkol bazlı ürünler üretiyor. Sistem için gerekli enerji ise güneş panellerinden sağlanıyor. Üretilen her 750 ml şişe için yaklaşık 500 gram karbondioksit kullanılıyor. Üretimde salınan karbondioksitten daha fazlası kullanıldığı için süreç net karbon negatif ve minimal yan ürün oluşması sebebiyle Air Vodka dünyanın en saf votkalarından biri olma özelliğine sahip.

• Carbon Upcycling-Newlight: Carbon Upcycling, kül gibi karbon içeren atık toz maddeleri havadan yakalanan karbondioksit ile zenginleştirerek plastikler, çimento, korozyon kaplamaları ve tüketici ürünlerinde katkı maddesi olarak kullanılan nanoparçacıklar üretiyor. Newlight ise okyanusta bulunan mikroorganizmalar yardımıyla plastik ve deri yerine kullanılabilen AirCarbon adında bir biyoplastik üretiyor. İki takım teknolojilerini birleştirerek karbon negatif güneş gözlüğü, çanta, saat, kalem, yüzük ve yoga matı gibi günlük hayatta kullanılabilen ürünler geliştiriyor.

• Breathe: Hindistan merkezli startup fabrika bacalarından yakalanan karbondan metanol üretiyor. Şirket, bu yöntemle üretilen metanolü %15 oranında benzinle karıştırılarak alternatif bir yakıt olarak kullanılabileceğini savunuyor.
• C4X: Çin merkezli C4X, plastik maddelere havadan ve fosil yakıt kullanan tesislerden yakalanan karbondioksit enjekte ederek köpük üretiyor. Günümüzde bu köpük, ayakkabı tabanından kahve bardaklarına, araba ve uçak içlerinden gıda paketlerine kadar birçok alanda kullanılıyor.
• Carbonbuilt: ABD merkezli startup, kalsiyum hidroksit ve karbon içeren atık maddeleri kullanarak ürettiği çimentoyu karbondioksit ile doyurarak inşaat malzemesi olarak kullanıyor. Böylece yakalanan karbonu binaların içinde hapsederek atmosferdeki karbon oranını azalttığı gibi yapı ham maddelerinin karbon ayak izini de düşürmüş oluyor.
• Carbon Capture Machine (CCM) – Carbon Cure: Birleşik Krallık merkezli CCM, yakalanan karbonu kalsiyum ve magnezyum çözeltisine ekleyerek, kalsiyum karbonat (PCC) ve magnezyum karbonat (PMC) üretiyor. PCC, kağıt, plastik, boya ve yapıştırıcı üretiminde kullanılırken çimento haline getirilen PMC, inşaat malzemesi olarak kullanılabiliyor. Kanada merkezli Carbon Cure ise benzer bir şekilde çimentoya karbondioksit enjekte ederek çimentoyu güçlendiriyor ve yapı malzemelerinin karbon ayak izini azaltıyor.
• Carboncorp: Carboncorp, yakalanan karbondioksitten hafif, esnek, yüksek iletkenliğe sahip ve çelikten daha kuvvetli olan karbon nanotüpleri ucuz bir şekilde üretebiliyor. Karbon nanotüpler geleneksel olarak çok da sürdürülebilir olmayan pahalı yöntemlerle üretiliyor. Özellikle elektronik endüstrisinde sıkça kullanılan karbon nanotüpler, metallere kıyasla daha hafif bir alternatif sunduğu için günümüzde uçaklar, spor arabalar ve atletik ekipmanlarda da tercih ediliyor.
• CERT: Kanada merkezli bu şirket, elektrokimyasal bir yöntem olan yapay fotosentez ile tıpkı bitkilerin besin üretmesi gibi su, karbondioksit ve yenilenebilir enerji kullanarak özellikle plastik üretiminde ihtiyaç duyulan etilen ve çeşitli başka yakıtlar üretiyor.
• Dimensional Energy: Dimensional Energy, karbondioksiti yakıt, plastik ve çeşitli değerli kimyasallara çevirmek için özel bir yöntem geliştirmiş. Aynalarla güneş ışığını fotokatalitik reaktörlere yönlendiren şirket, bu kimyasalları üretmek için ışık yardımıyla gerçekleşen tepkimeler kullanıyor.

Finalist şirketler arasından 20 milyon doları kimin kazanacağı henüz meçhul, ancak tüm teknolojiler temiz hava ve parlak bir gelecek için benzersiz çözümler sunuyor. Peki sizin favoriniz hangisi?