22 Nisan’dan herkese merhaba, Dünya Günü kutlu olsun!
22 Nisan Dünya Günü: İlk olarak San Francisco’da 1969’da düzenlenen Ulusal UNESCO Dünya Konferansında John McConnell tarafından dünyamızın yaşamı ve güzelliğini kutlayarak karşı karşıya kaldığı çevresel tehditlere dikkat çekmek amacıyla bir özel gün düzenlenmesi fikri ile ortaya çıkmıştır.
Manşetler:
🗞️ Thodex skandalı
🗞️ İklim Zirvesi
🗞️ Rusya çekiliyor
Keyifli okumalar!
TÜRKİYE’DEN GELİŞMELER
Türkiye merkezli kripto para piyasası Thodex’in kurucusu Faruk Fatih Özer’in 2 milyar dolarla ülkeyi terk ettiği iddia edildi.
-
Nasıl? Önce 19 Nisan’da “Dogecoin (DOGE) işlemlerinde kısa süreli bir bakım çalışması gerçekleştiriyoruz” duyurusu geldi. 20 Nisan’da ise “Son zamanlarda borsamızda yaşanan çekim sorunları sebebiyle 20.04.2021 saat 20:00 itibarıyla planlı bakım çalışması yapılacak” açıklaması geldi. Bu sürenin ardından borsa açılmadı ve iddiaya göre toplamda 391 bin kişi mağdur oldu.
-
Ayrıca: Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK), Thodex’in Türkiye’de finansal kuruluşlarda bulunan bütün hesaplarına dün itibarıyla bloke koyduğunu duyurdu. BloombergHT’nin haberine göre Özer’in Tayland’a kaçısı, Türkiye tarihinin en yüksek hacimli dolandırıcılık skandalı. Thodex hakkında soruşturma başlatıldı. Soruşturmaya gizlilik kararı getirildi.
-
Cevap: Thodex’in kurucusu Faruk Fatih Özer ise yurt dışına yatırımcılarla konuşmak için çıktığını, 2 milyar doları alıp kaçtığı iddiasının asılsız olduğunu açıkladı.
İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, Türkiye’nin İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmesinin ardından kadın cinayetlerinde %26 azalma olduğunu açıkladı.
- Odaklı yazı: Dilerseniz Tuğçe İncetan’ın kaleminden Nedir Bu İstanbul Sözleşmesi? isimli yazımızı okuyabilirsiniz.
New York Times’ın konuyla ilgisi olan yetkililere dayandırdığı haberine göre ABD’de Başkan Biden, 1915 Olaylarını soykırım olarak tanımaya hazırlanıyor. Ayrıca Wall Street Journal’a açıklama yapan yetkililer, Biden’ın sözde Ermeni soykırımını tanıyacağını duyurdu.
- Neden önemli? Eğer Biden; bahis konusu açıklamayı yaparsa, sözde Ermeni soykırımını resmi olarak tanımış Oval Ofis’teki ilk başkan olacak.
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, “Çok yakında Sputnik V aşısının da devreye gireceğini belirtmek isterim” dedi.
İçişleri Bakanlığı, 81 İl Valiliğine “23 Nisan Sokağa Çıkma Kısıtlaması” konulu genelge gönderdi. Genelgeye göre; 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı resmi tatil olması sebebiyle bu hafta sonuna özel sokağa çıkma kısıtlaması bugün saat 19.00’da başladı.
DÜNYADAN GELİŞMELER
ABD ve sekiz müttefiki; 2006’da imzalanan F-35 programını düzenleyen anlaşmayı iptal edip, bir yenisi imzaladı. Programa Türkiye’nin dahil edilmediğini belirtmek malumun ilanı olur.
-
Nedir? Vaşington, Türkiye’yi Rusya’dan S-400 sistemlerini satın alması sebebiyle programın dışına itti. Gerekçe ise Rusya’nın Lockheed Martin çıkışlı F-35’ler hakkında bilgi edinmesinin önüne geçmek.
Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu, yarın itibarıyla ülkenin Ukrayna sınırından askerlerini çekmeye başlayacağını duyurdu.
-
Gerisi: Ukrayna Devlet Başkanı Volodomir Zelenski, Rusya’nın lideri Vladimir Putin’e ülkesin doğu sınırında bir araya gelme çağrısında bulunmuştu.
AB Komisyonu Sözcüsü Stefan de Keersmaecker, Covid-19 aşılarının tedariği hususunda sıkıntı yaşadıkları AstraZeneca şirketine yönelik hukuki süreç başlatılması konusunda henüz bir karar alınmadığını belirtti.
- Detay: AstraZeneca’nın AB ülkelerine uzlaşılan miktarda aşı sağlamadığını anımsatan Keersmaecker, şirketin ilk çeyrekte 30 milyon doz tedarik ettiğini, ikinci çeyrekte ise sözleşmede 180 milyon doz yer aldığını, ancak, şirketin 70 milyon doz tedarik ettiğini açıkladı.
NASA, Perseverance projesi kapsamında karbondioksiti gezegenin atmosferinden çekip oksijene dönüştürmeyi başardı.
-
Sözün özü: NASA’nın MOXIE isimli aracı Mars atmosferinden karbondioksit çekti ve bunu 5,4 gram oksijene çevirmeyi başardı.
ABD Başkanı Joe Biden’ın Beyaz Saray’da ev sahipliği yaptığı; 40 dünya liderinin katılımıyla gerçekleşen İklim Zirvesi, bugün başladı. Dijital ortamda gerçekleşen zirvede Biden, ülkesinin 2050 yılında karbon emisyonunu sıfırlama amacı olduğunu söyledi.
-
Hedefler: Birleşik Krallık Başbakanı Boris Johnson da Vaşington ile benzer hedefler açıkladı. ABD’nin kuzey komşusu Kanada’dan Justin Trudeau ise ülkesinin 2030’a kadar karbon emisyonunu %40 ila %45 azaltma hedefini ilan etti. ABD ile karbon emisyonu hususunda yarışan Çin’in Devlet Başkanı Şi Cinping, 2060’a kadar karbon nötr olma hedeflerini açıkladı. Putin ise 2050 hedefinin erişilebilir olduğuna güvendiğini belirtti.
-
Cumhurbaşkanı Erdoğan: “Sıfır Atık Projesi ile atıkların geri kazanım oranını 2035’te %60’a taşıyacağız.”
COVID-19
1. Yılının Sonunda Sayılarla Covid-19
Kerem Renda
Dünya Sağlık Örgütü 31 Aralık 2019 tarihinde Çin’in Wuhan şehrinde sebebi bilinmeyen zatürre vakalarına dair Çin otoriteleri tarafından bilgilendirildi. 7 Ocak 2020 tarihinde Çin bu vakaların yeni tür bir korona virüsü olduğunu açıkladı ve o günden beri Covid-19 önce bölgesel, sonrasında ise küresel ölçekte gündemini koruyor.
Birey ve topluluk ritüellerini, hijyen alışkanlıklarını, çalışma koşullarını ve sayısız pek çok düzeni kökünden değiştiren salgının Türkiye’deki ilk vakası ise 11 Mart 2020 tarihinde Sağlık Bakanı Fahrettin Koca tarafından açıklandı. Bakanın açıklamasına göre ilk vaka yurtdışı temaslıydı. Neticede Türkiye’nin de koronavirüs ile mücadelesi başlamış oldu.
Tam kapanmalar, yarı kapanmalar, maske zorunlulukları, dezenfektan satışları, kontrollü sosyallik, sosyal mesafe derken Türkiye’nin koronavirüs ile mücadelesi birinci yılını doldurdu. Bu yazıda virüsün hem bireylere, hem toplumlara, hem de gezegene etkisini sayılarla incelemek istiyorum.
145 milyon insan
Pandeminin başlangıcından beri tüm dünyada 145 milyon insana Covid-19 pozitif teşhisi koyuldu.
3,1 milyon insan
Salgının başladığı günden itibaren tüm dünyada; yaklaşık 1,5 yılda, toplamda 3,1 milyon insan yaşamını yitirdi. Bu sayı Mart 2020’den Nisan 2021’e kadar olan ölüm sebebi istatistiklerine bakıldığında Covid-19’u bahsi geçen aylar aralığında ölüme neden olan sebepler arasında dördüncü sıraya koyuyor. Ölüm nedenleri sıralamasında birinci sırada kalp hastalıkları gelirken onu inme ve kronik akciğer hastalıkları izliyor.
951 milyon insan
Dünya genelinde 951 milyon kişi ilk doz aşısını olurken, koronavirüse karşı iki doz aşısını olan insan sayısı 217 milyon. Buna göre dünya nüfusunun %2,8’i iki doz aşıyı da almış durumda. Türkiye’de ilk doz aşısını olan insan sayısı 20,5 milyon iken, iki doz aşıyı olan kişi sayısı 7,89 milyon. Buna göre Türkiye nüfusunun %9,6’sı iki doz aşıyı oldu.
320 gün
Salgının yayılmasını önlemek için çoğu devlet, ilk vakanın görülmesinin ardından sokağa çıkma yasaklarını uygulamaya koydu. Dünyada en uzun süre karantina uygulayan ülke ise 320 gün ile Bolivya. Bolivyalılar, 320 gün boyunca zorunlu seyahatler ve market alışverişleri haricinde evlerinden dışarı çıkamadılar.
Trilyonlarca dolar kayıp
Pandemi; Çin, Türkiye ve birkaç Afrika ülkesi hariç tüm ülkelerin ekonomik anlamda büyümelerini olumsuz etkiledi. Dünyada ülkeler trilyonlarca dolar kayıpla küçülürken yalnızca Çin’in ekonomisi küçülmedi. Verilere göre Hindistan ekonomisi %9,6, ABD ekonomisi %3,6, Rusya ekonomisi %5,3 küçülürken Türkiye ekonomisi %1,8, Çin ekonomisi ise %2 büyüme gösterdi.
124 milyon insan
Salgın dünya genelinde 124 milyon insanı ekonomik açıdan açlık sınırına itti. Pandemi öncesi günlük geliri 1,90 doların altında olan ve açlık sınırında yaşayan kişi sayısı 600 milyon kişi iken pandemiyle birlikte bu sayı 730 milyona yaklaştı. Buna göre dünya nüfusunun %10’u açlık sınırında veya açlık sınırının altında yaşıyor.
114 milyon insan
Salgın döneminde 114 milyon insan işini kaybetti.
3,9 trilyon dolar
İsviçre Bankası UBS’nin yayımladığı bir rapora göre salgın döneminde dünyanın en zenginleri daha da zenginleştiler. Aralarında Elon Musk, Jeff Bezos, Mukesh Ambani’nin de bulunduğu dünyanın en zenginleri; sermayelerine toplamda 3,9 trilyon dolar daha ekledi. Dünyanın ilk 10 zengin ismi ise sermayesine toplamda 540 milyar dolar ekledi. En çok zenginleşen isim ise 191 milyar dolar ile Amazon’un kurucusu ve CEO’su Jeff Bezos oldu.
500 milyon çocuk
Salgın döneminde tüm dünyada 500 milyon çocuk okulların kapanması sebepli çevrim içi eğitime ekonomik yetersizlikler veya altyapı yetersizlikleri sebebiyle katılamadı. Tüm dünyada 500 milyon çocuk eğitim hakkından mahrum kaldı.
%5,8 düşüş
Karantinalar, sokağa çıkma kısıtlamaları, uluslararası seyahatlerin azalması sebebiyle Ocak 2020’den Mayıs 2020’ye kadar olan süreçte küresel karbon emisyonu %5,8 düzeyinde azaldı. Bu iyi bir haber gibi görülebilir. Ancak Mayıs 2020’den beri karbon emisyonu yükselmeye devam ediyor ve Mart 2021 itibariyle pandemi öncesi haline geri döndü.
