11 Mayıs’tan herkese merhaba!
Manşetler;
📌 Filistin-İsrail çatışması
🗽 Diyarbakır’daki heykeller
🏀🏎️⚽️ Russell Westbrook, Türkiye GP, Şampiyonlar Ligi finali
Keyifli okumalar!
TÜRKİYE’DEN GELİŞMELER
Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, İstanbul Sözleşmesi’nin 10. yıldönümünde Twitter hesabından “İstanbul Sözleşmesi, dünya genelinde kadın ve kız çocuklarının korunması için bir köşe taşıdır” açıklamasını yaptı.
-
Odaklı yazı: Dilerseniz Tuğçe İncetan’ın kaleminden Nedir Bu İstanbul Sözleşmesi? ve İstanbul Sözleşmesi’nden çıkış isimli yazılarımıza göz atabilirsiniz.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu, Rize’nin İkizdere ilçesinde süren çevre eylemleri hususunda “İkizdere’de oynanan oyun sadece taşocağı ve çevre hassasiyeti değil, sıkıntıları bu ülkenin kalkınmasıdır” demecini verdi.
-
Neler oluyor? Cevizlik Bazalt Taş Ocağı projesi olarak öne çıkıyor. Yöre sakinleri ilgili projeye engel olmaya çalışıyor. Rize’de mahkemenin “Çevresel Etkili Değerlendirmesi (ÇED) gerekli değildir” kararı yargıya taşındı.
-
Diğer projeler: İkinci proje ise Gürdere Bazalt Taş Ocağı projesi olarak öne çıkıyor ve başvuru süreci devam ediyor. Üçüncü proje Mermer Bazalt Taş Ocağı projesi ve dördüncü proje ise Şimşirli Bazalt Taş Ocağı projesi. Proje ile ilgili “ÇED gerekli değildir” kararı yargıya taşındı.
Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi’nden, Havalimanı Yonca Kavşağı’ndaki parka yerleştirilen “karpuzun içinde çocuk” heykeliyle ilgili yapılan açıklamada, kavşakta yapılan düzenleme çalışmaların maliyetinin 4 milyon 412 bin 835 lira olduğu açıklandı.
BBC’ye göre İstanbul’da yapılması planlanan Şampiyonlar Ligi finali, Londra’ya değil; Portekiz’e taşınacak.
-
Gerisi: Chelsea ile Manchester City arasında oynanacak final, iddialara göre Birleşik Krallık’ın Türkiye’yi kırmızı listeye alması nedeniyle Londra’ya alınacaktı.
Formula 1 muhabiri Noemi de Miguel’in ve Formula 1 yayıncısı S Sport’un paylaştığı haberlere göre, 13 Haziran’da yapılması planlanan Türkiye GP iptal edildi.
DÜNYADAN GELİŞMELER
İsrail, Gazze Şeridi’ne hava saldırıları düzenledi. 130 füze atıldı, 28 Filistinli hayatını kaybetti ve 122 kişi yaralandı. İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu, Gazze Şeridi’ne yönelik hava saldırılarını sürdüreceklerini ve sıklığının artırılacağını açıkladı.
- Hamas cephesi ise 250 civarında roket ateşledi. İsrail’in hava savunma sistemi Demir Kubbe, saldırıları büyük ölçüde engelledi. İki İsrail vatandaşı hayatını kaybetti ve 10 kişi yaralandı. İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu, Gazze Şeridi’ne yönelik hava saldırılarını sürdüreceklerini ve sıklığının artırılacağını açıkladı.
Rusya’nın Kazan şehrinde meydana gelen silahlı saldırı dünyanın gündeminde. Saldırı sonucunda, yedi öğrenci ve bir öğretmen hayatını kaybetti.
-
Detay: Rusya Federasyonu bünyesindeki Tataristan’ın da başkenti Kazan’ın cumhurbaşkanı Rustam Minnikhanov, 19 yaşındaki “teröristin” tutuklandığını ve “suç ortaklarının arandığını” beyan etti.
NBA’de Washington Wizards forması giyen Russell Westbrook, takımının Atlanta Hawks deplasman maçında 182’nci kez triple double yaptı ve Oscar Robertson’un emekli olduğu 1974’den bu yana kırılamayan rekorun yeni sahibi oldu.
Dünya Sağlık Örgütü, geçtiğimiz yıl Hindistan’da ortaya çıkan Covid-19 varyantının 30’dan fazla ülkeye yayıldığını açıkladı.
-
Ayrıca: Örgütün “küresel sorun” kategorisinde değerlendirdiği diğer üç varyant ise Birleşik Krallık, Brezilya ve Güney Afrika mutasyonları.
Almanya’da Veri Koruma Otoritesi, Facebook’un WhatsApp kullanıcı verilerini işlemesini yasakladı.
-
Detay: Hamburg eyaleti Kişisel Verilerin Korunması Sorumlusu Johannes Caspar, yaptığı açıklamada, Facebook’un kullanıcı verilerini işlemesinde yeterli hukuki dayanak olmadığını belirterek, “Bu yasaklama emri, Almanya genelinde kullanım şartlarına rıza gösteren milyonlarca kullanıcının haklarını ve özgürlüklerini güvence altına almayı amaçlamaktadır.” ifadesini kullandı.
AB Komisyonu Sözcüsü Stefan de Keersmaecker, Birleşik Krallık merkezli AstraZeneca firmasına karşı ikinci davayı açtıklarını ifade etti.
-
Detay: AB’nin AstraZeneca’dan talebi acil olarak 90 milyon ilave doz aşı tedarik etmesi. İkinci davanın ilk duruşması bugün Brüksel mahkemesinde gerçekleştirildi.
-
Anlaşma: AB’nin AstraZeneca ile yaptığı anlaşmada, 300 milyon doz aşı sağlanması ve talep edilmesi halinde 100 milyon ilave dozluk alım opsiyonu yer alıyor. Şirket ise anlaşmada somut biçimde tedarik miktarı ve tarih taahhüt etmediklerini savunuyor.
COVID-19
Aşıda fikri mülkiyet çıkmazı
Alican Çalışkan
Küresel ölçekte yıkıcı etkileri bir türlü hafiflemeyen Covid-19 salgınında yeni gündem, aşılarda patent haklarının kaldırılması konusu. 2021’in başlamasıyla aşılama da yaygınlaşmaya başladı. Ancak maddi açıdan güçlü olan ve aşı üreticisi şirketlere ev sahipliği yapan ülkelerde aşı bolluğu yaşanırken pek çok ülkede ciddi bir aşı kıtlığı söz konusu. Bu sorunun önüne geçilmesi için uzun süredir aşı teknolojileri üzerindeki patent haklarının kaldırılması çağrısında bulunuluyordu. Geçtiğimiz hafta ABD Başkanı Joe Biden’ın bu çağrıya destek vermesiyle patent tartışması salgının yeni gündemi haline geldi.
Nedir?
Fikri mülkiyet hakları, icatlar ve tasarımlar gibi yaratım ürünlerinin patent, telif hakları ve ticari markalar aracılığı ile korunmasına ve hak sahiplerinin finansal fayda elde etmesine hizmet eder. Covid-19 aşıları da şüphesiz son yılların en önemli icatlarından ve bu aşıların geliştirilme teknolojileri ve üretim hakkı da aşıları bulan şirketlerin fikri mülkiyet hakları ile koruma altında. Bu korumanın aşı üreticisi şirketlere sağladığı finansal faydaya bir örnek vermek gerekirse; Pfizer, bu yılın sonuna kadar yapacakları Covid-19 aşı satışlarından sağlanacak gelirin en az 26 milyar dolara ulaşacağını ve artan küresel talebin bu geliri daha da artırabileceğini açıkladı.
Aşılardaki patent haklarının sakıncası
Dünyada aşılama yaklaşık altı aydır sürüyor. ABD, Birleşik Krallık ve İsrail gibi bazı ülkeler, nüfuslarının yaklaşık yarısına en az bir doz aşı yapıp nüfuslarının tümüne yetecek kadar dozu depolayabilirken; başta Afrika ülkeleri olmak üzere pek çok ülke bu tablodan çok uzak. Bu aşı adaletsizliği sorunundan fikri mülkiyet haklarını sorumlu tutan Hindistan ve Güney Afrika, uzun süredir aşılardaki patent haklarının kaldırılması çağrısında bulunuyordu. Ancak yakın zamana kadar bu çağrılar sektörün “asıl rol sahibi” aktörleri tarafından yanıtsız bırakılıyordu.
Ne Oldu?
Patent haklarının kaldırılmasını talep eden 100’ü aşkın ülkenin ve ABD’deki demokrat siyasetçilerin artan baskısı neticesinde Biden, geçtiğimiz hafta yaptığı açıklamada aşılardaki fikri mülkiyet haklarından feragat edilmesi gerektiğini ifade etti. Daha önce ABD yönetimi bu çağrılara olumlu bir yanıt vermiyordu. Ancak bu son açıklamayla Vaşington, bu konudaki politikasını değiştirmiş oldu. ABD Ticaret Temsilcisi Katherine Tai, olağanüstü zamanların olağanüstü tedbirler gerektirdiğini ifade ederek patentlerin kaldırılması konusunda Dünya Ticaret Örgütü (WTO) ile müzakerelere başlanacağını, ancak bu müzakerelerin zaman alabileceğini açıkladı. Dünya Ticaret Örgütü 164 üye ülkeden oluşuyor ve aşıdaki patentlerin kaldırılması konusunda kararın oy birliği ile alınması gerekiyor. Bu nedenle sürecin ne şekilde ilerleyeceği merak konusu. Öte yandan Dünya Sağlık Örgütü (WHO) başkanı Tedros Adhanom Ghebreyesus Biden’ın açıklamasını salgınla savaşta çok önemli bir adım olarak nitelerken Biden’ın açıklaması sonrasında aşı üreticisi şirketlerden Pfizer, Moderna ve Novavax’ın hisselerinde düşüş gözlendi.
Aşı üreticisi şirketlerin tepkisi
Aşı üreticisi şirketler patent haklarının kaldırılması çağrılarının yaşanan sorunlara çözüm getiremeyeceği düşüncesinde. Bu şirketlere göre yaşanan kıtlığın temel sebebi patent hakları değil, aksine patent haklarının kaldırılması halinde yoksun kalınacak finansal faydalar inovasyonun önünü kesebilir ve böylesine hayati icatların ortaya çıkmasına engel olabilir. Ayrıca patent muafiyetine karşı çıkan bu şirketler, ülkelerin kapasite olarak aşı üretim yeterliliğine ve gereken ham maddelere sahip olmadıktan sonra tek başına patentin kaldırılmasının üretimi arttıramayacağını ifade ediyorlar. Ayrıca bu senaryoda üretilecek olan aşıların güvenliğine ilişkin tereddütler yaşanabileceğini de ekliyorlar. Son olarak patentlerin kaldırılmaması gerektiğini savunanlar, üretici şirketlerin halihazırda 200’ü aşkın lisans ve teknoloji transfer anlaşması ile üretimi başka ülkeler ile paylaşarak küresel aşı tedarikini rahatlattığını ve tümüyle bir muafiyete ihtiyaç olmadığını belirtiyor.
Sonuç
Salgının yüksek sesle dillendirilen mottosu: “Herkes güvende olmadan kimse güvende değil.” Herkesi hastalıktan korumanın bilinen ve var olan en etkili yolu ise aşılama. Aşıya erişimin ülkeler arasında adil olarak gerçekleşmesi adına aşıdaki fikri mülkiyet haklarının kaldırılması çağrılarına ABD yönetiminin destek vermesi konuyu yeniden gündeme getirdi. Bu açıklama sonrasında özellikle Avrupa Birliği ülkelerinin, Birleşik Krallık’ın ve nihayet Dünya Ticaret Örgütü’nün ne şekilde adım atacağı merak konusu. Aşı üreticisi şirketler bu tartışmalarda tutarlı itirazlarını dile getirse de ortak temennimiz aşıları adil bir şekilde tüm insanlara ulaştırabilecek bir çözüme en kısa sürede ulaşılması.
SPONSORUMUZ
It’s design, not fashion mottosuyla yola çıkan United People, kimliklerin kendini ve özgürlüğünü tanımlama sürecinin bir parçası olmak istiyor. Tek bir noktadan ziyade tasarımlarında genele odaklanan markanın web mağazasına göz atabilirsiniz.
