Novus Teknoloji’den herkese merhaba!
Bugün 19 Mayıs, Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı. Akan zamana inat her daim genç kalanlar, bayramımız kutlu olsun!
Teknoloji dünyasında bu aralar tam bir yeni özellik ve tasarım furyası yaşanıyor. Farkında değilseniz de birazdan olacağınız bu furya içinde tanık olduklarımız arasında Twitter’ın gelir modeli hakkında artan endişeler ve reklam kaygılarına cevap gibi gelen “Twitter Blue” abonelik sistemi ile “ayrıcalıkları”, Apple’ın müzik dinleme deneyimimizi “geri dönüşü olmayan biçimde” değiştirmeye hazırlanan Apple Music güncellemesi ve çeşitli Apple cihazlarındaki tasarım değişiklikleri bulunuyor.
Ayrıca görünüşe göre Instagram artık kullanıcı profillerinde “him/his” gibi hitap zamiri seçimlerine izin vermeye, Clubhouse-vari konuşma odaları açmaya, “link için yukarı kaydırın” özelliğini yepyeni bir forma dönüştürmeye ve post gönderiminde masaüstü sürüme daha fazla ağırlık vermeye hazırlanıyor. Google, Pixel 6’da cihazın tasarımını tamamen yenilerken, Spotify ve Snapchat’in uygulamalarına küçük ama faydalı özellikler eklediklerine de şahit oluyoruz.
Aşağıda bunlara ek olarak 5G ve rekabet davaları gibi farklı alanlardan gelişmeler de okuyor olacaksınız. Ayrıca bu hafta Çağla Bayrak bizlere Facebook’un insan beyninin öğrenme ve hatırlama kapasitesinin temeli olan “unutabilme” yeteneğimizi baz aldığı yepyeni yapay zekâ modeli “Expire-Span”i açıklıyor. Dilerseniz hiç zaman kaybetmeyin ve tüm bu yenilikleri keşfetmeye başlayın.
Keyifli okumalar diliyorum, bayramımız tekrar kutlu olsun!
Ata
GELİŞMELER
Apple sızıntıları ile ünlü Jon Prosser, şimdi de bir başka sızıntı ile gündemde. Google Pixel 6 telefonların sızdırılan tasarımlarını gördüğünü belirten Prosser, bunları üç boyutlu görsellere dönüştürüp takipçileriyle paylaştı. Samsung sızıntıları denince akla ilk gelen güvenilir isimlerden olan Max Weinbach ise kişisel Twitter hesabından bu sızıntılar için “Tasarımın doğru olduğunu teyit edebilirim ama renk gerçek değil.” yorumunu yaptı.
Sızdırılan tasarımlarda yeni Google Pixel’in arka kamera tasarımının oldukça değiştiği ve parmak izi okuyucunun telefonun arkasından kaldırılarak ekrana yerleştirildiği görülüyor. Ayrıca bu sızıntılara göre Pixel 6’nın bir de üç kameraya sahip ve ebat olarak daha büyük bir “Pro” modeli olacak.
Apple v. Epic Games davasında ilginç gelişmeler yaşandı. Epic Games’in CEO’su Tim Sweeney, Apple’ın avukatlarının yüzünü güldüren ifadeler kullandı.
- Detay: Görülen davadan bağımsız olarak “Apple iPhone ürününü diğer telefonlara tercih ettiğini” ve “Apple’ın mahremiyete verdiği önemi değerli gördüğünü” belirten Sweeney, davayla ilgili olarak ise “Apple’ın uyguladığı %30’luk komisyonun aslında piyasa oyuncularının hemen hepsinde görülen bir olgu ve miktar olduğunu” kabul etti. Ayrıca, davanın başında “bu davayı tüm yazılım geliştiricilerin faydalanması için açtıklarını” belirten Sweeney, ilerleyen celsede gelen bir soruya “aslında Apple’dan ‘daha az komisyon’ öngören özel bir teklif alabilseydi bu teklifi kabul edeceğini” belirterek ileri sürdükleri dava amacının inandırıcılığı hakkında bir belirsizliğe neden oldu.
Snapchat, tasarım ve özellik yenileme haftası yaşanan günlerde uzun yıllardır gelen taleplerin ardından uygulamanın iOS sürümüne “dark mode” özelliğini getirdi.
Spotify ise uygulamaya getirdiği yeni özellikle birlikte kullanıcılara podcast paylaşırken karşı tarafın hangi andan dinlemeye başlayacağını belirleme imkânı tanıyor.
Tasarımlardan devam edelim: Jon Prosser cephesinden Apple ürünlerine dair yeni sızıntı iddiaları geldi. Prosser’ın iddiasına göre Macbook Air’ların M2 çiplerle gelmesi beklenen bir sonraki sürümü, iMac’lerin yenilenen tasarımında tanıştığımız renk seçeneklerini sunabilir.
Prosser, bu iddiasını iMac renklerini Apple’ın tanıtımından çok daha önce bilen “bir dostuna” dayandırıyor. İddiaya göre bu dost Prosser’a “mavi renkte bir Macbook Air” prototipi gördüğünü aktarmış.
Apple cephesindeki tasarım ve özellik gelişmeleri yalnızca sızıntılar ve söylentiler ile sınırlı değil. Şirket, geçtiğimiz hafta aldığı kararla iMac Pro’nun üretiminin durdurulmasını takiben Magic Keyboard ve Magic Mouse’ların uzay grisi renk seçeneklerinin de satışını durduruyor.
Renk seçeneklerine dair gelişmeler bunlarla sınırlı değil. Haziran ayının yaklaşmasıyla birlikte Apple, Watch’lara özel yeni bir Pride Edition saat kayışı sunmaya başlıyor.
Kayış, birçok rengi bünyesinde barındırıyor ve Örgü Solo Loop model tasarımıyla satışa sunuluyor. Ürünün Türkiye fiyatı 899 lira, ABD fiyatı ise 99 dolar.
Şirketin açıkladığı yeni özellikler arasında ise en öne çıkanı Apple Music hakkında. Apple Music, Haziran ayında sunulacak iOS 14.6 güncellemesiyle birlikte bünyesindeki şarkılara Lossless Audio, ve Dolby Atmos standardı ile Spatial Audio özelliklerini ekleyecek ve tüm abonelerine ekstra bir ücret olmadan sunacak.
Türkçesi? – Apple’ın geliştirdiği Lossless Audio standardı sayesinde şarkıları sanatçıların stüdyoda kaydettikleri hâlleri neyse tamamen aynısı olarak duyabileceğiz. Özel kulaklıklar, programlar veya dosyalar kullanmıyorsanız şu anda dinlediğiniz şarkılar, cihazınıza gelene kadar geçtiği aşama ve süreçler nedeniyle stüdyoda niyetlendiği şeklinden daha farklı duyuluyor. Apple’ın sunacağı yeni standartta ise “bir bit bile yolda kaybolmuyor”.
Bununla birlikte Dolby Atmos ve AirPods Pro ve Max’ler ile sunulan Spatial Audio özelliği sayesinde iOS 14.6’nın çıkışını takiben Apple Music aboneleri artık dinledikleri parçayı (stereo sesten farklı olarak) kafalarının arkasından, önünden veya yukarıdan 3 boyutlu olarak duyabiliyor olacaklar. Ayrıca kulaklıkları baş hareketlerini algılayarak örneğin ilk başta kafalarının üstünden gelen sesi, kullanıcı başını aşağıya eğdiğinde başının arkasından veriyor olacak. Bu, kullanıcının sesin kulaklıktan değil de dışarıda bir ortamdan geldiğini düşünmesini sağlayan bir teknoloji; hâlihazırda Apple TV’de ve bazı YouTube videolarında sunuluyor ve kullanıcıya “Sinemada mıyım?” sorusunu sorduruyor.
Bu özellikler ilerleyen zamanlarda tüm müzik kataloğunda sunulacak olsa da ilk etapta sunulacak eserler J Balvin, Gustavo Dudamel, Ariana Grande, Maroon 5, Kacey Musgraves ve The Weeknd gibi sanatçılardan gelecek.
Kıyasıya bir rekabet gözlemlenmeye başlanan 5G alanında önemli bir gelişme yaşandı. Ericsson ve Samsung, geliştirdikleri hücresel teknolojilerin patentlerini karşılıklı olarak birbirlerine lisanslama anlaşması imzaladı. Bu, iki şirketin patent ihlâlleri hakkında birbirlerine açtıkları davaların da düşmesi anlamına geliyor.
Tasarım değişikliklerine ve yeni özelliklere yönelen bir diğer teknoloji devi ise Instagram. Şirket, geçtiğimiz günlerde kullanıcı profillerine kullanıcıların kendilerine hitap edilirken kullanılmasını istedikleri zamirleri belirtebilecekleri bir alan eklendiğini ilan etti.
Instagram’a önümüzdeki günlerde eklenecek diğer özelliklere dair ipuçları ise tanınmış yazılım geliştiricisi ve program analistlerinden Alessandro Paluzzi tarafından ortaya çıkarıldı. Buna göre Instagram üzerinde yakın zamanda:
-
Bilgisayarımızı (veya tabletimizi) kullanarak post yaratabileceğiz.
2. Clubhouse ile tanıştığımız ve Twitter tarafından Spaces ile alternatifi üretilen “konuşma odaları” özelliğini kullanabileceğiz.
3. “Link için yukarı kaydırın.” tabiri ile görmeye, kullanmaya alıştığımız “story içine link ekleme” özelliğini herhangi bir story içine yerleştirilen link etiketleri ile kullanabileceğiz.
Yeni özellik ve tasarım furyasının yaşandığı bu hafta, teknoloji dünyasının konuştuğu bir diğer şirket Twitter’dı. Şirket,
-
Türkiye ve Nijerya’da kullanıma sunduğu ve henüz test aşamasında olan özellikle birlikte uygulama içinde sesli mesaj gönderiminin yolunu açtı. Tweet’lere benzer olarak her kayıt için 140 saniyelik bir süre sınırı bulunuyor.
-
iOS 14.5 ve 14.5.1 güncellemesini yükleyen Apple kullanıcılarından “Twitter’ın kendilerini takip edebilmesine” izin vermelerini istemeye başladı.
Gelişmeler bununla sınırlı değil. Uygulamaların ekleyeceği özellikleri önceden keşfetmesiyle tanınan Jane Manchun Wong’un aktardığı bulgulara göre şirket, “Twitter Blue” adını verdiği bir abonelik sistemine geçmeye hazırlanıyor. İlk bulgulara göre:
-
Twitter Blue ayda 2.99 Dolar olacak ancak farklı ücretlere farklı özellikler sunan abonelik seçenekleri de olabilecek.
-
Giriş seviyesi abonelere sunulacak hizmetler arasında “gönderilen Tweet’i geri alma”, ve “detaylı Tweet koleksiyonları oluşturma” gibi özellikler bulunacak.
-
Premium aboneliklere özel hizmetlerden en az biri “derli toplu ve reklamsız bir haber okuma deneyimi” olacak.
YAPAY ZEKA
Bir Yetenek: Unutabilmek
Çağla Bayrak
İnsan beyninin işlevlerine baktığımızda yaşadıklarımızı hatırlamamız kadar unutmamız da bir o kadar sağlıklı ve olağan bir süreç. Hatta araştırmalar gösteriyor ki yaşadığımız her şeyi tüm ayrıntılarıyla hatırlamamak, hatıralarımızı kategorize etmemize ve sonrasında kolaylıkla hatırlayabilmemize yardımcı oluyor. Örneğin çoğumuz 1 Ocak yılbaşı akşamı ne giydiğimizi hatırlayabiliyorken; ondan daha yakın bir tarih olan 3 Nisan akşamı (eğer bu akşam kimilerine göre önemli bir gün değilse) ne yediğimizi hatırlamakta güçlük çekiyor ya da hatırlayamıyoruz. Çünkü beynimiz olağan akışında nispeten daha “önemsiz” olarak sınıflandırdığı detayları unutuyor. Bu da biraz önce de değindiğim gibi gelecekte işimize yarayabilecek anılarımızı hatırlamamız için olanak sağlıyor.
Fakat konu yapay zekâ modellerinin öğrendiği bilgileri kullanmasına geldiğinde durum bugüne kadar farklıydı ve yapay zeka modellerinin öğrendiklerini unutması gibi bir durumdan bahsedilmiyordu. Bugüne kadar konuşulanlar yapay zekâ modelleri ne kadar çok bilgi öğrenirse o kadar iyi tahminlerde bulunabileceği ve yönlendirme yapabileceği fakat bunun da biriken tüm verileri kullanarak yapılacak hesaplamaların maliyeti ve verimlilik azalışı gibi dezavantajları olacağı yönündeydi. Bilim insanları da bu maliyetleri azaltarak yapay zekâ modellerini ileri götürmenin yollarını arıyorlardı.
14 Mayıs 2021’de Facebook AI (artifical intelligence – yapay zekâ) takımı blog yazılarında Expire-Span (“geçerliliği dolan dikkat süresi” gibi çevirebiliriz) adını verdikleri bir model üzerine çalıştıklarını duyurdu. Bu model sayesinde bilgiler ilgili bağlamlara göre sınıflandırılarak bağlamlarına ve önemlerine göre belirlenen bir geçerlilik tarihi alacak ve bu tarih sonrasında bilgiler geçersiz sayılarak otomatik olarak silinebilecek, ya da “unutulacak”. Sadece geçersiz bilgiler silinmekle de kalmayıp geçerliliği devam eden bilgiler de süreç içinde tekrar değerlendirilerek yeni bir geçerlilik tarihi alabilecek.
Bu model ile Facebook derin öğrenme modellerine “unutmayı öğrenme” özelliği kazandırmayı ve bu özellikle de eskisinden daha verimli modeller oluşturabilmeyi hedefliyor. Yapay zekâ modellerinin doğasını düşündüğümüzde bu gelişmeyi çok büyük veriler kullanmayı gerektiren modellerin önündeki en büyük bariyerlerden biri olan hesap maliyetini azaltabilecek bir yöntem olarak da değerlendirebiliriz. Bunun yanı sıra bu model, sistemlere “kişisel bilgileri unutmayı öğretmek” gibi farklı alanlarda da kullanılabilecek yeni bir teknoloji de olabilir.
Facebook’un yaptığı ilk açıklamalara göre henüz bu teknolojik gelişmenin hayatımıza ne zaman girebileceği ve somut faydalarını ne zaman görebileceğimize dair bir bilgimiz yok. Bekleyip göreceğiz.
