4 Aralık’tan herkese merhaba! Oldukça zorlu geçen 2020’nin son ayına girerken sizlere ilk yatırımını almayı bekleyen girişim sabrı ve umudu diliyoruz. Bu haftaya damga vuran Salesforce-Slack satın almasının yanında aşağıdaki konuları bültende bulabilirsiniz.
İyi hafta sonları!
🚗 Uber’in gölgesindeki dev: Lyft
🦄 Tek Boynuzlu Peak Games
💸 Space Perspective ve Amount
ULAŞIM
Uber’in gölgesindeki dev: Lyft
Rıza Egehan Asad
Lyft tıpkı Uber gibi ulaşım sağlayan bir paylaşım ekonomisi uygulaması. Dünya çapında bilinirliği Uber’den sonra geldiği için bilinirliği nispeten düşük seviyede kalan Lyft, son zamanlarda kendisine daha çok yer bulmaya başladı. Peki Lyft gerçekten nasıl ortaya çıktı?
Logan Green tarafından 2007 yılında kurulan ‘’Zimride’’ üniversite kampüslerinde uzun mesafeli yolculuk paylaşımını sağlayan bir platformdu. Green geliştirdiği projeyi Facebook’tan duyurduğu yıllarda Lehman Brother’ta analist olarak çalışan John Zimmer, araç paylaşımına olan tutkusunun da etkisiyle Green’le iletişime geçti. Bir araya gelen ikili, ilerleyen yıllarda Zimride’ın bir faaliyet kolu olarak kısa mesafeli araç paylaşım sistemi Lyft’i hayata geçirdi. Etkili bir farkındalık ve pazarlama yöntemi olarak Lyft araçlarına pembe renkli ve çok tüylü bıyıkları yerleştiren şirket, 2012 yılında kısa sürede etkin olduğu San Francisco bölgesinde bilinir hale geldi. Bu Lyft’in gerçek doğumuna işaret ediyordu.
2013 yılına gelindiğinde Lyft’in ortaya koyduğu başarıyla finansal ve marka anlamında güçlenen Zimride, 15 milyon dolarlık B serisi fonlamasını tamamladı. Bu yatırımla beraber sıradaki durak olan Los Angeles’ta aktif hale geldiler. Başlangıç noktası olan Zimride’ın sahip olduğu iş modelini araba kiralama şirketi Enterprise’a satan girişim, tamamen Lyft’e odaklanmaya karar verdi. İki yıl içerisinde 530 milyon dolar değerinde yatırım toplayan girişim 60 şehirde faaliyet göstermeye başlarken Silikon Vadisi’ne de adımını atmaya başardı. Bu süreçte Uber’la kızışan rekabetinde ABD dışındaki marketlerde de iş birlikleri yapmaya başlayan Lyft’e en büyük destek başka bir ABD merkezli şirket olan General Motors’dan geldi. General Motors o zamana kadar yaptığı en büyük şirket yatırımını 500 milyon dolar ile Lyft’e araç paylaşımı ve otonom araçların inovasyonu kapsamında yaptı. 2017 yılına gelindiğinde Uber’la olan rekabetinde geride kalan girişim, sene içerisinde 100 yeni bölgeye açılmaya karar verdi; bu plana göre sene sonunda Lyft 300 şehirde aktifliğe ulaşırken Uber 560 şehirde operasyonlarına devam ediyordu. Yine aynı yıl içerisinde birçok yeniliğe imza atarak Uber’e yaklaşmaya çalışan Lyft; sürücüsüz araba üzerine çalışmaya başladıklarını açıkladı ve ABD dışındaki ilk operasyonunu Kanada’nın en büyük şehri Toronto’da başlattı. Uber’le rekabet içerisinde olan girişim, rakibinin yaşadığı sürücü kaynaklı taciz davalarından nasibini alarak benzeri kaderi yaşarken, bu süreçte rekabeti farklı kanallarda sürdürmek adına yüksek sayıda kullanıma sahip olan bir bisiklet girişimi ve bir scooter girişimini satın aldı.
2019 yılına gelindiğinde 1 milyar sürüş kaydına ulaşarak marketteki yedinci senesinde başarısını kanıtlayan Lyft, her hızlı büyüyen girişimin kapital artırma yolu olan halka arza hazırlanmaya başladı. 23 milyar değerleme ve 72 dolar hisse bedeliyle halka arz eden şirket, ilk gününde %8.7 oranında değerlendi. Son olarak California’daki paylaşımlı araç sistemini etkileyen madde 22’nin de çözüme kavuşmasıyla rahatlayan girişim, buna rağmen salgının yolculukları %50 oranında düşürmesini takip eden süreçte yine rakibinin peşinden giderek yemek servisi hizmetlerini ön plana çıkaracaklarını açıkladı. Tek başına ele alındığında benzersiz bir başarı hikayesi olarak görülebilecek olan Lyft’in sektör lideri Uber’ın gölgesinden faaliyete geçtiği 2012 yılından beri tam olarak çıkamaması hayal kırıklığı gibi dursa da verdiği önemli bir mesaj var; herhangi bir market çok sayıda kullanıcıyı barındırabilir ve sektörün lideri çok önde olsa dahi her zaman büyük başarılara yer vardır.
OYUN
Tek Boynuzlu Peak Games
Vorga Can
Peak Games’in 10 yıl önce Moda’da bir apartman dairesinde başlayan macerası, bundan böyle San Francisco merkezli oyun devi Zynga bünyesinde devam edecek. 2011’de Forbes dergisinin umut vaat eden firmalar listesine giren Peak, aynı yıl Early Bird Venture’dan 5 milyon dolar yatırım almayı bilmişti. O yıl takvimler eylülü gösterdiğinde şirket 10 milyon doları aşkın yatırımı kapmıştı bile. Ancak zaman çabuk geçiyor ve yavru kuş yuvadan uçuyor. Bize de bundan sonrası için başarılar dilemek düşüyor…
- Ne olmuştu? Etkileşimli eğlence şirketi Zynga hafta başında İstanbul merkezli Peak Games’i 1,8 milyar dolar karşılığında satın alacağını açıklamıştı. Ödemenin yarısını nakit diğer yarısını ise şirket hisseleri ile yapacak oyun devi, bu anlaşmayla Toon Blast ve Toy Blast gibi mobil mağazaların liste başı oyunlarını da bünyesine katmıştı.
- Neden önemli? ABD merkezli oyun şirketi kendi tarihinin en büyük şirket satın almasını gerçekleştirmiş, 1 milyar dolar değerlemeyi aşan Peak Games de çıtayı bu seviyeye çıkartan diğer şirketler gibi unicorn unvanını kapmıştı. Ülkenin en büyük internet satın almasının ana aktörü, Uber’in 3,1 milyar dolarlık Careem’ini takiben de Orta Doğu ve Kuzey Afrika’nın da en büyük satın almasına imza atmıştı.
- Şimdi ne olacak? Söz konusu satın almanın Zynga’nın günlük aktif kullanıcı sayısını %60 artıracağını biliyoruz. Bu yılın üçüncü çeyreğinde tamamlanan anlaşmayla Peak ekibi de Zynga bünyesine katıldı. Hisseleri ABD merkezli şirkete devredilecek ancak, Peak markası İstanbul ekibiyle varlığını sürdürecek.
- Yıldızlı pekiyi: Peak Games, yurt dışı merkezli bir şirketin Türkiye’de konumlanan bir teknoloji şirketine ödediği en yüksek miktar olan 1,8 milyar dolarla zirveye oturdu. Çin merkezli e-ticaret devinin 728 milyon dolarlık Trendyol yatırımı ve beş yıl önce Delivery Hero’nun 589 milyon dolara Yemeksepeti’ni satın almasını gölgede bıraktı. Kurucusu Sidar Şahin’in bir dönem Trendyol’un da ortaklığını yaptığını belirtelim.
YATIRIMLAR
Geleneksel bankaların dijital dünyada rekabet etmesini sağlayan Amount, 681 milyon dolar değerleme aldı:
Geleneksel bankacılığın yaşadığı en büyük sorunlardan biri olan dijital dünyaya adaptasyonu kolaylaştırmayı hedefleyen girişim Amount, finans devi Goldman Sachs’tan 81 milyon dolar yatırımın da aralarında bulunduğu 681 milyon dolarlık yatırım turu gerçekleştirdi. Amount, bankaların özellikle salgın sonrası dijitalleşmede kendi kaynaklarıyla hayata geçiremeyecekleri inovasyonları şirketlere servis olarak sunarak ciro sağlıyor.
Goldman Sachs’ın büyüme sermayesi GS Growth aracılığıyla yaptığı yatırıma dair açıklamada bulunan başkan yardımcısı Jade Mandel, Amount gibi sektördeki önemli fırsatı gören ve bu açığa dair benzersiz çözümler sunan bir girişimle iş birliği yapmaktan çok memnun olduklarını belirtti.
Bankalar Amount’un servislerine ulaşmak için ortalama 1 milyon dolar değerinde uygulama ücreti ödüyor. Chime, Affirm ve Klarna gibi finansal sektörün meydan okuyucularına karşı koz geliştiren Amount; yöneticisi Adam Hughes tarafından belirtildiği üzere müşteri iletişimi, sahtekarlık tespiti gibi spesifik alanlarda sağladığı hizmetlerle de dijital dönüşümü çok yönlü bir şekilde ele alıyor.
Uzay turizmi şirketi Space Perspective, planları için 7 milyon dolar yatırım aldı:
Daha önce stratosfer balonu şirketi kuran Jane Poynter ve Taber MacCallum tarafından hayata geçirilen Space Perspective girişimi, ‘’Neptün Uzay Gemisi’’ adını taşıyan basınçlı yolcu kapsülü üzerine yoğunlaşıyor. Temel olarak sekiz yolcuya kadar kapasitesi olan kapsül, atmosferin üst katmanlarında 6 saatlik bir yolculuk ve Atlantik Okyanusu’na inişe içeren tecrübe sunuyor.
2021 yılının ilk çeyreğinde test uçuşlarına başlaması beklenen girişim, tüm sistemlerin hazırlandığı ve ticari faaliyete geçildiği tarih olarak ise 2024’ü hedefliyor. Girişim topladığı 7 milyon dolarlık yatırımı ilk test uçuşu için harcayacak.
Önemli nokta; Uzay turizmi geçtiğimiz senelerde de Richard Brandson gibi önde gelen girişimciler tarafından üzerinde çalışılan konular arasında yer alıyordu. Genellikle yüksek bütçeli yatırımlar alan uzay turizmi için Space Perspective gibi nispeten daha küçük ölçekli girişimlerin ortaya çıkması görünmez bir dönüm noktası olarak değerlendirilebilir.
GELİŞMELER
Airbnb halka arza hazırlanıyor:
191 ülke ve 81 bin şehirde faaliyet gösteren konaklama market yeri platformu Airbnb, halka arza hazırlanıyor. Salı günü şirket yetkilileri tarafından yapılan açıklamaya göre 44 ile 55 dolar arasında bir hisse fiyatına işleme başlayacak olan girişim, yaklaşık 35 milyar dolar değerleme gösterecek.
Bir adım geriden; Airbnb geçtiğimiz yıl içerisinde halka arz çalışmalarına başlamıştı ancak Covid-19 salgınının en çok etkilediği alanlardan turizm ve konaklama hizmetlerini sunan girişimin değerleme süreci istediği gibi gitmedi. Salgın öncesinde 31 milyar dolar değerlemeye ulaşan girişim, bahar dönemindeki ciro düşüşü sonrası 18 milyar dolar değerlemeye geriledi.
Ayrıntıda gizli; Airbnb yapacağı halka arzda Wall Street’in salgın sonrası geri dönüş yapacak işletmelere olan yatırım iştahından faydalanmak istiyor. Tam da bu yüzden 35 milyar değerlemenin borsada sağlanması hedefleri bulunuyor.
Salesforce Slack’i satın alıyor:
Geçtiğimiz haftalarda dedikoduları dillendirilen satın alma sonunda gerçekleşiyor. Sadece bahsinin geçmesiyle Slack hisselerine roket etkisi yaratan satın alma 27,7 milyar dolarlık bir anlaşmayla gerçekleşecek. Büyük şirketleri müşteri olarak ağında bulunduran Salesforce, Slack satın alımıyla girişimlerin ve daha küçük ölçekli şirketlerin bulunduğu ekosisteme de dahil olma imkanı bulacak.
Nikola’nın hidrojen kamyonu üretimi sahtekarlık suçlamaları sonrası iptal edildi
General Motors’la işbirliği yapması beklenen Nikola, sahtekarlık suçlamaları sonrası CEO’sunun görevden ayrılmasıyla prestij sorunları yaşamıştı. Basına yansıyan son haberlere göre ise bu Nikola’ya karşı gelişen güvensizlik hali şirketi General Motors ile iş birliğinden de ayırdı ve Nikola’nın ilk araç modeli olan hibrid kamyonun üretim bandına geçişini engelledi. Anlaşma şartları içerisinde teknoloji ve üst seviye satış hakları da yer alıyordu.
Tesla kurucularının yeni tekila girişimi Teslaquila, Meksika yasaları tarafından değişime zorlanıyor.
2018 yılında 1 Nisan şakası olarak atılan tweet’te, Elon Musk tarafından Tesla’nın iflas ettiği ve kendisinin ‘’teslaquilla’’ şişelerinin yanında baygın yattığı fotoğrafları paylaşılmıştı. Takipçilerin gösterdiği ilgi sonrası patent bürosuna başvuran Elon Musk, ‘’teslaquilla’’ isimli tekila markasını hayata geçirmek istedi, ancak Meksika standartlarına takıldı.
ÖNERİLER
-
Ürün geliştirme alanında birçok Silikon Vadisi girişimine danışmanlık yapmış olan ve hâlihazırda Stanford Üniversitesi’nde uygulamalı psikoloji dersleri veren Nir Eyal’ın 2014 tarihli kitabı ‘Hooked’ son zamanlarda Netflix yapımı Sosyal Dilemma belgeselinin de ele aldığı günümüzü ele geçiren uygulamaların nasıl geliştirildiğini anlatan bulunmaz bir kaynak. Ürün geliştirmeye ilgisi olan herkese önerilir.
-
Steven D. Levitt ve Stephen J. Dubner’ın çok dinlenen podcast’i Freakonomics, herkesin bir kez aklında geçmiş olan konuları Ivy League okullarında eğitim veren profesörler ve önde gelen şirket yöneticilerini ağırlayarak tartışıyor. Freakonomics’in yakın zamanda ele aldığı bazı konular; ‘Reklamlar gerçekten işe yarıyor mu?’, ‘Elektronik sigara akımı nasıl ortaya çıktı ve gerçekten tütünlü sigarayı bitirebilir mi?’
