Çin, enerji üretimi ile ilgili sorunlar yaşıyor. Geçtiğimiz hafta ülkenin kuzeyinin dört bir yanında gerçekleşen ve hatrı sayılır bir süre devam eden elektrik kesintileri, ülkenin kışa girerken nasıl bir süreç yaşayacağına dair soruları da beraberinde getiriyor. Kışı sert yaşayan her ülkede olduğu gibi Çin’de de vatandaşların sert iklim şartları altında ısınma ve yakacak gereklilikleri ve bölgedeki fabrikaların, iş yerlerinin operasyonlarını devam ettirebilmesi için enerji kaynağı gerekli. Bu durum öyle bir noktaya vardı ki Goldman-Sachs gibi finans devleri Çin’in yıllık büyüme beklentilerini %0,5’e yakın oranda düşürdüler yani Çin’in enerji ihtiyacı son derece ciddi boyutlarda. Her ne kadar Çin yeşil ajandaya sadık kalacağını açıklasa da ülkenin bir geçiş döneminde olduğunu ve ana enerji kaynağının kömür olduğunu belirtmekte fayda var.
Fakat bir sorun var: Çin, kömür bulamıyor, dolayısıyla da santraller yeteri kadar elektrik üretemiyor. Peki Çin neden kömür ve dolayısıyla enerji tedarikinde sorun yaşıyor?
Mükemmel Fırtına
Salgın hastalık, iklim değişikliği, Avustralya krizi. Mükemmel fırtına (İngilizce: perfect storm) bu tip durumları tarif etmek için kullanılan bir terim: Birden fazla görünürde alakasız olay birleşip önemli bir olayın altyapısını oluşturuyor.
- COVID-19 salgınının merkezi konumunda olan Çin, aynı zamanda sıkı kontrol ve tedbirlerle salgını en hızlı atlatan ülkelerden biri. Bu sebeple erken açılan Çin’de sosyal alanlar, okullar ve en önemlisi fabrikalar tüm dünyaya kıyasla daha erken tam kapasite çalışmaya başladı. Çin erken açıldığı için dünyanın çeşitli ülkelerinin üretim arzları da Çin’e kaymış oldu ve bu durum kömür fiyatlarına yansıdı.
- Bu noktada ise dış ticaretten bahsetmek gerek. Kömür ithalinin Çin için giderek içinden çıkılmaz bir hal alması devreye giriyor. Zira 2019-2020 yıllarına kadar Çin’in kömür ihtiyacının ciddi bir kısmı dünyanın en büyük kömür üreticilerinden olan Avustralya tarafından karşılanıyordu. Tarafların önemli miktarda gelir elde ettiği bu alışveriş, iki ülkenin arasının ciddi şekilde açılması sebebiyle bahsi geçen yıllardan beri resmi olmasa da bitmiş durumda. Zira Çin, Avustralya kömürünü yıllardır bir şekilde gümrükten sokmuyor. Her ne kadar Rusya, Moğolistan veya Endonezya gibi ülkelerle kömür ticareti ilişkileri ilerletilmiş olsa da bu miktarın yetmediği belirtiliyor.
- Dolayısıyla gelinen noktada Çin’de kömür bulmak giderek zorlaşıyor, bu da kömür fiyatlarına yansıyor. Çin devletinin komünist karakteri ise burada devreye giren bir başka faktör olarak kendini gösteriyor. Her ne kadar kömür alım satım fiyatları serbest piyasa dinamiklerine entegre olsa da santrallerden satılan elektrik ücretleri merkezi yönetim tarafından belirleniyor. Bu sebeple çoğu santral belirledikleri gelir marjının altında zarar ederek çalışmak istemediği için tam kapasite çalışmıyor ve eyaletler ellerindeki enerjiyi belirli zaman ve mekanlara paylaştırmak zorunda kalıyor.
Çin’in zor bir kış yaşamasını gerektirecek her şey ardı ardına gelmiş gibi duruyor. Her ne kadar Çin’den Avustralya ile yaşanan krizin bitirilmesine yönelik adımlar gelse de bu kış Çin Halk Cumhuriyeti için çetin geçecek gibi duruyor.
