Mart 2010’da, U.S Geological Survey, Doğu Akdeniz Bölgesi’nde yer alan Levent Havzası’ndaki potansiyel enerji kaynaklarını bulmak için bir araştırma yaptı. Bölgeye olan ilgi; araştırmanın sonuçları alanda en az 1,7 milyon varil değerinde 122 trilyon fit küp(TFK) çıkarılabilir doğal gaz rezervi olduğunu belirttiğinde başladı. Gaz rezervi, Türkiye 2015 Yıllık Doğal Gaz tüketimi verilerine göre ülkenin 70 yıllık doğal gaz ihtiyacını karşılayabilecek seviyede.
Bu yayından sonra hem bölgesel hem de uluslararası ülkeler ve kamusal ve/veya özel enerji firmalarının da yardımları ile birlikte, Doğu Akdeniz’deki potansiyel rezervlerden parça koparabilmek için bir yarış içerisine girdi diyebiliriz. Bunun sonucunda daha da fazla enerji kaynağı barındırdığı keşfedilen bölge resmen politik bir oyun alanına döndü.
Ama bu oyunun detaylarına girmeden önce, bölgenin enerji kaynakları ve bunların kimler tarafından işletildiği ile ilgili kısa bir özet geçelim.
Doğu Akdeniz’de 4 temel doğal gaz yatağı var. Bu alanların isimleri ve hangi ülkelerin kıta sahanlığı içerisinde kaldığını şöyle listeleyelim;
-
Leviathan Yatağı (İsrail Kıta Sahanlığı)
-
Tamar Yatağı (İsrail Kıta Sahanlığı)
-
Aphrodite Yatağı (Güney Kıbrıs Kıta Sahanlığı)
-
Zohr Yatağı (Mısır Kıta Sahanlığı)
Leviathan Yatağı’nda tahminen 22 TFK doğaz gaz enerji rezervi var. Buradaki temel operasyonlar İsrail Hükûmeti’nin desteklediği “Derek Drilling” ve onların uluslararası partneri ABD firması “Noble Energy” tarafından yürütülüyor. Aralık 2019 itibariyle iki firma kazı operasyonuna ve gaz üretimine başladıklarını belirtti. Aynı ikili İsrail kıta sahanlığında ikinci bir enerji yatağı olan “Tamar Yatağı”nı keşfettiler ve 318 milyar fit küp doğal gaz üretimi hakkına sahipler.
Noble Energy, aynı zamanda Güney Kıbrıs kıta sahanlığında bulunan Aphrodite yatağında da çalışmalar sürdürüyor. Alanda 4.7-7 TFK miktarında doğal gaz olduğunu tahmin eden firma, İngiliz/Hollandalı firma Shell ve Delek Drilling firmaları ile birlikte Güney Kıbrıs Hükûmeti ile Aralık 2019 yılında 9.3 milyar dolar değerinde gaz üretimi anlaşması imzaladı. Buradan da hem bölgesel hem de uluslararası firmaların / ülkelerin alanda aktif olmaya çalıştığı sonucunu çıkarabiliriz.
Son olarak, alandaki en büyük enerji yatağı olan Zohr Yatağı, yıllık 1.1 TFK miktarında doğal gaz üretimine başlamış durumda. Alanda enerji operasyonları yürüten firmalardan birisi de Rusya’nın kamu enerji firması olan Rosfnet. İlerleyen haftalarda hem Rusya’nın hem de Amerika Birleşik Devletleri’nin alanda yer almasının yaratabileceği politik karışıklıktan bahsedeceğim.
Bütün bunlara cevaben Türkiye’nin ise kendisi için Rusya’nın Rosfnet firmasına benzer bir konumda yer alan devlet destekli Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) ile birlikte Kuzey Kıbrıs’ın da desteğiyle bölgede keşif çalışmalarına başladığı gündem maddesi olmuştu. Şu anda firma Kuzey Kıbrıs bölgesinde toplam 7 alanda 700 km2’lik bir bölgede keşif çalışmaları yapıyor.
