12 Nisan’dan herkese merhaba!
1991’de bugün İstanbul genelevi işletmecilerinden Matild Manukyan, İstanbul’da vergi rekortmeni oldu. Bu tarihten 10 yıl önce ise ilk uzay mekiği Columbia, atmosferin dışına fırlatılmıştı. Gündemin hızla değiştiği şu iklimde, tarihe iz bırakacak bir gelişme yaşanır mı dersiniz?
Keyifli okumalar!
Vorga
FİNANS
Yükselme Devri
İrem Özbay
Küresel e-ticaret pazarı, 2025’e kadar 1 trilyon dolar büyüyecek.
Covid-19’un körüklediği en önemli perakende trendi, e-ticaretin devam eden yükselişi oldu. Dünyanın bazı bölgelerinde aşı dağıtımının başlaması normale dönme umudu yaratsa bile bu büyüme devam edecek gibi. Londra merkezli araştırma şirketi Euromonitor International tarafından geçtiğimiz ekimde yapılan bir anket, küresel perakende ve tüketici markası profesyonellerinin %74’ünün sağlık krizinin yol açtığı çevrim içi alışverişin yükselişinin kalıcı olmasını beklediklerini ortaya koydu.
E-ticaret, pandeminin de dijitalleşmeye ivme kazandırmasıyla son 10 yılda en hızlı büyüyen kanal oldu. Euromonitor, 2020-2025 arasında küresel perakende sektörü için büyümenin yarısının dijitalden geleceğini öngörüyor. Bu ise yaklaşık 1,4 trilyon dolar demek. Bu da yaklaşık beş yıl önce tüm perakende kanallarında satılan ürünlerin toplam değerine eşit. Çin ve ABD, e-ticaret pazarından küresel olarak beklenen artışın %55’ini oluşturacak.
Sektörler ve E-Ticaret
Euromonitor’a göre, 2020-2025 döneminde büyümeyi en çok giyim ve ayakkabı sektörü yaşayacakken, onu yiyecek ve içecek sektörü yakından takip edecek. İlki, son on yılda dijital devrimin dramatik etkisini hissetti, ikincisi ise 2020’de gerçek anlamda kendine geldi ve bir kategorinin görebileceği en güçlü büyüme oranını kaydetti.
Moda endüstrisindeki dijital satışların, salgın nedeniyle daha yavaş olsa da, hem yüzde payında hem de reel anlamda artarak salgın sonrası büyümeye devam etmesi bekleniyor. Konfeksiyon ve ayakkabı endüstrisi ise salgın sırasında ağır darbe aldı. Euromonitor’a göre, genel sektör 2020’de %19 küçülürken, hızla genişleyen e-ticaret kanalındaki büyüme 2021’de %3’e geriledi. E-ticaret, diğer kanalların büyümesini geride bırakacak olsa da devam eden yükselişi, 2024 yılına kadar salgın öncesi satışlara ulaşması beklenmeyen sektörün genel düşüşüyle yavaşlayacak.
Dijital Devrimin Ardından
Perakendeyi yeniden şekillendiren trendler, sadece alışveriş yapılan kanalın değişimi değil, çok daha fazlası… Bütün bu süreçte yeni iş modelleri ve ticaret ekosistemleri ortaya çıktı. Perakendecilerin ve markaların dijital olarak tüketici tabanına ulaşma ve etkileşim kurma şekli sonsuza kadar değişti. Son on yılda, dijital devrim yerini daha karmaşık ve parçalanmış bir perakende ortamına bıraktı. Pazar yerleri, doğrudan tüketiciye yönelik markalar, sosyal ticaret, canlı satış ve ses ticareti son tüketiciye ulaşma yollarının çeşitliliğini gösteren bazı örnekler.
Perakendeciler ve tüketici markaları artık dijital yetenekleri üzerinde rekabet ediyor. Sektördeki birçok kişi bu gerçeği kabul etti. Kasım 2020’de Euromonitor tarafından yapılan bir ankete göre, perakendeciler ve tüketici markalarında çalışanların %68’i tüketicilerin kendilerini salgın sonrası dijital yetenekleri konusunda daha fazla yargılayacaklarını düşünüyor.
PERAKENDE & TÜKETİCİ
Amazon Dosyası
Ebru Bozkurt
Amazon hakkında ortaya atılan iddiaların ardı arkasının kesilmediği şu günlerde, şirket bir de işçilerinin sendikalaşma talebi ile karşı karşıya geldi.
Çalışma koşulları
Geçtiğimiz haftalarda ABD Kongre Üyesi Mark Pocan, attığı tweet ile Amazon işçilerinin yeterli dinlenme saatlerine sahip olmadığını ve bu yüzden pet şişelere işemek zorunda kaldığını iddia etmişti. Resmi Amazon twitter hesabı ise bu iddiaya “bu doğru olsaydı kimse bizim için çalışmazdı” cevabını vermişti. Bu olaydan sonra pek çok haber kaynağı Amazon şoförlerinin, çalışırken plastik şişelere çiş yapmaktan başka çarelerinin kalmadığını doğrulayan röportajlar yaptı. Intercept adlı sitede ise Amazon yöneticilerinin bu durumun farkında olduğunu gösteren belgeler yayımlandı. Tüm bu gelişmelerin ardından Amazon, şirketin resmi Twitter hesabının attığı tweet’in üslubunun yanlış olduğunu belirtti ve Mark Pocan’dan özür diledi. Açıklamada “Sürücülerin trafikten veya bazen kırsal yollardan dolayı tuvalet bulmakta zorlanabileceğini biliyoruz, bu sorun özellikle pek çok umumi tuvaletin kapalı olduğu pandemi sırasında ortaya çıktı” denildi ve eklendi: Bu uzun süredir devam eden, endüstri çapında bir sorundur ve Amazon’a özgü değildir. Ayrıca bu sorun için gerekli çözümü en yakın zamanda bulacaklarını belirten Amazon’a FedEx, Uber, Lyft ve Ups’den de pandemi döneminde benzer sorunları yaşadıklarını belirten destek mesajları geldi. Mark Pocan ise özrü kabul etmeyerek, Amazon’un özrü bir kenara bırakıp çalışanların koşullarını iyileştirmesi ve sendikalaşmanın önünde durmaması gerektiğini ifade etti.
İşçi sendikası
Ulusal İşçi-İşveren İlişkileri Kurulu, Amazon’un çalışma koşulları hakkında eleştiriler yapan iki çalışanının misilleme yaparak işine son verdiğini tespit etti. Çalışanlar şirketi, iklim değişikliği üzerinde etkisini azaltmadığı ve depo çalışanlarının koşullarını iyileştirmediği yönünde eleştirmişti. Olay sonrası Elizabeth Warren ve Kamala Harris, Amazon’un potansiyel misillemesi hakkındaki endişelerini dile getirirken Amazon’un eski başkan yardımcısı olan Tim Bray de protesto amaçlı istifa etti. Konuyla ilgili Amazon sözcüsü Jaci Anderson, “Her çalışanın işverenini ve çalışma koşullarını eleştirme hakkını destekliyoruz. Ancak bu, tümü yasal olan iç politikalarımıza karşı genel bir dokunulmazlık getirmiyor” dedi. “Bu, çalışanları, çalışma koşulları, güvenlik veya sürdürülebilirlik hakkında kamuya açık konuştukları için değil, daha çok iç politikaları defalarca ihlal ettikleri için işten çıkardık.”
Alabama’da seçimler
Önceki yazılarımızda Amazon’a, işçiler için yeterli güvenlik önlemlerini ve çalışma koşullarını sağlayamadığı iddiası ile New York Başsavcısı tarafından dava açıldığını sizlerle paylaşmıştık. O yazıya ulaşmak isteyen okurlarımızı şöyle alalım. Ancak süreç içinde Amazon’un işçiler ile olan ilişkileri düzelmedi. Geçtiğimiz yaz şirketin Alabama’da bulunan deposundaki siyahi işçiler, koşullarının düzenlenmesi için sendikalaşmaya karar verdiler. Ücretlerinin, aldıkları riskler ve sürdürmeleri gereken verimlilikle orantılı olmadığını söyleyen işçiler, ülkede George Floyd’un ölümü sonrası yaşanan siyah haklarına yönelik protestolar ve pandeminin işçi haklarına etkisinin gündemi etkilemesinin de etkisi ile siyasetçilerden büyük destek topladı.
İşçilerin sendikalaşma isteği karşısında Amazon, sendikanın işçilerinin çoğunluğunun görüşlerini temsil ettiğine inanmadığını ve şirketin çalışanlarla olan doğrudan ilişkisini bozacağını söyledi. Ayrıca şirket, işçilere saat başı 15 dolar ödediğini ve buna ek olarak sosyal haklar tanıdığını, Alabama eyaletinde ise asgari ücretin 7,5 dolar olduğunu belirtti.
Geçtiğimiz cuma günü sendikalaşmaya yönelik yapılan ve işçilerin posta yoluyla oy kullandığı oylama sona erdi; 738 işçi sendikalaşmaya “Evet” oyu verirken bin 798 “Hayır” oyu verdi. Oy pusulaları, Ulusal İşçi-İşveren İlişkileri Kurulu’nun Birmingham ofisinde sayıldı ve süreci Zoom aracılığıyla 200’den fazla gazeteci, avukat ve gözlemci izledi.
İşçilerin sendikalaşmasına destek veren ve sürecin her anını takip eden Senatör Bernie Sanders, oy sayımının tamamlanması ile işçilere teşekkür etti ve “Alabama’daki Amazon işçilerinin dünyanın en zengin adamını ve sendika karşıtı bir devlette güçlü bir şirketi ele geçirme konusundaki istekliliği bir ilham kaynağıdır” dedi ve ekledi: Ayağa kalkmak ve karşı koymak muazzam bir cesaret gerektirir ve alkışlanmaları gerekir.
Twitter
The Intercept tarafından yayımlanan belgelere göre Amazon’un siber güvenlik ekibi, şirketin resmi twitter hesabının Mark Pocan’a cevaben attığı tweet’i “gereksiz yere düşmanca” işaretleyerek hesabın hacklenmiş olabileceğini raporladı. Recode tarafından yapılan habere göre ise şüpheli tweetler, giderek artan ve Amazon’u töhmet altında bırakan haberlerin yayılması sonucu Amazon CEO’su Jeff Bezos’un emriyle atıldı. Ancak şirketin Twitter hareketlerine yönelik skandallar bununla da sınırlı kalmadı. Yine The Intercept tarafından belgelerle ortaya konulan habere göre, Amazon 2018 yılında şirketi ve yöneticilerini savunmak üzere bir Twitter ordusu yarattı ve onları temsilci olarak adlandırdı. Şirkete göre bu projenin amacı ödeme yapılan temsilcilerin dürüst bir şekilde Amazon’a yönelik düşüncelerini paylaşması; ancak bu sırada yorum yapabilecekleri konular da hassas şekilde belirlenmiş. Ortaya çıkan belgede, temsilcilere, çalışanların “sendikalaşma hakkı ile ilgili konulara” yanıt vermemeleri ve medya kuruluşlarını hedef almamaları gerektiği belirtiliyor. Temsilcilerin mesaisi ise son birkaç gündür yaşanan krizlerle artmış vaziyette. Mark Pocan, Bernie Sanders ve Elizabeth Warren’ın Amazon’u zan altında bırakan tweetlerine cevap vermek için ekstra çaba harcayan temsilciler sosyal medyada dikkatleri üzerine çekti…
GELİŞMELER
Merkez Bankası’nın geçtiğimiz hafta içinde yaptığı repo ihalesine 138,9 milyar lira teklif geldi. Açıklamaya göre tekliflerin 73 milyar lirası kabul edildi.
OYAK Grubu ve Japon NYK Line ortaklığı ile Kocaeli’nin Körfez ilçesinde kurulan otomotiv odaklı Ro-Ro limanı, ilk deneme seferini gerçekleştirdi.
-
Detay: Yıllık 780 bin araç tedarik kapasitesi ve toplam 265 bin metrekare kapalı otoparkıyla RoRo, yalnızca otomotiv sektörüne hizmet verecek.
Dünya Gazetesi’nin haberine göre 2021’in ilk çeyreğinde gerçekleştirilen altı halka arz, toplamda 1 milyar 582 milyon liralık hacimle 2020 yılı toplamını geride bıraktı.
-
Detay: Son olarak tamamlanan seramik şirketi Qua Granite, halka arzına 846 bin 353 yatırımcı talepte bulundu. Son bir ayda ise halka arz kararını açıklayan veya Sermaye Piyasası Kurulu’na başvuran şirket sayısı 18’e ulaştı.
-
Başka başka: Türkiye’de halka arz edilen ilk finansal teknoloji şirketi Matriks, geçtiğimiz hafta Borsa İstanbul’da MTRKS koduyla işlem görmeye başladı.
Çin’de televizyon kanalları Batı menşeli markaların logolarını sansürlüyor. Gerekçe ise Pekin yönetiminin Sincan’daki pamuk programına destek vermek.
-
Detay: Perakende devleri, geçtiğimiz yıl içinde Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nde yaşayan halkın zorunlu çalıştırılmasına yönelik raporlara ilişkin derin endişelerini dile getiren bir açıklama yapmıştı.
-
Örnek okuma: Detaylı bilgi için Dilerseniz Ebru Bozkurt’un kaleminden Çin pazarından perakende devi H&M’e boykot başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.
Birleşik Krallık, tartışmalara konu olan AstraZeneca aşısının, araştırmalar bitene kadar çocuklara uygulanmamasına karar verdi.
-
Öneri: AstraZeneca hakkında tüm soru işaretlerinizi gidermek için İpek Simay Gökulu’nun “AstraZeneca Aşısı: Endişeler ve nedenleri” başlıklı yazısını okuyabilirsiniz.
Norveç’in 1,3 trilyonluk fosil yakıtlar fonu, ilk yenilenebilir enerji altyapı yatırımını Danimarka merkezli Orsted’in Hollanda’da konumlanan bir rüzgar çiftliğine yaptı. Çiftlik hisselerinin %50’si için 1,4 milyar dolarlık yatırım Norveç parlamentosunun da onayıyla gerçekleşecek.
106 ülkeden 533 milyon Facebook kullanıcısının çevrim içi sızdırılan bilgileri bir web sitesinde satışa çıkarıldı. Türkiye’de ise toplamda 19 milyon 600 bin kişinin bilgilerine erişildi.
-
Detay: Satışa çıkarılan bilgiler arasında telefon numaraları, Facebook kimlikleri, tam adlar, lokasyonlar, doğum tarihleri, biyografiler ve e-posta adresleri bulunuyor.
Facebook’taki sızıntı vakası nedir? Detaylar için Ata Aydın Uslu’nun kaleminden “Dijital Salgın: Veri Sızıntıları” isimli yazımıza göz atmayı unutmayın.
Bank of America, yeşil finansmanı desteklemek için 2030’a kadar 1 trilyon doları gözden çıkardı.
- Gerisi: İki yıl önce toplamda 300 milyar dolarlık bir harcama taahhüdünde bulunan ABD merkezli bankanın harcayacağı toplam miktar 1,5 trilyon dolar oldu.
Birleşik Krallık merkezli enerji şirketi BP, 2020’nin sonunda 39 milyar dolar seviyesinde olan net borcunu, 4 milyar dolar azalttığını açıkladı.
-
Nasıl oluyor? BP cephesi, 2021’in son çeyreği veya 2022’nin ilk çeyreğinde bu seviyeye ulaşmayı hedefliyordu. şirketin performansında, son üç aylık dönemde varlık satışlarından elde edilen 4,7 milyar dolarlık gelir etkili olurken açıklama sonrası şirket hisseleri %3 değer kazandı.
Çin’de geçtiğimiz mart yıllık tüketici fiyatları enflasyonu beklentilerin üzerine, %0,4’e yükseldi. Bir önceki ayda beklenti -%0,2’den %0,3 seviyelerinde olmasıydı.
-
Ayrıca: Aynı dönemde yıllık üretici fiyatları enflasyonu %1,7-%3,5 tahminlerini aştı ve son üç yılın zirvesi %4,4’e yükseldi.
