11 Ocak Pazartesi sabahından herkese merhaba!
Novus İş Dünyası bülteninde bu haftanın teması eğlence. Önce müzik eserlerini bir yatırım edasıyla inceliyoruz. Ardından rotamızı pandemi döneminin kazananı kutu oyunlarına çeviriyoruz…
Bültende emeği geçen yazarlarımız Kaan Can Yıldırım ve İrem Özbay’a teşekkürler.
Sağlıklı haftalar!
EĞLENCE
Yatırım Aracı Olarak Müzik Eserleri
Kaan Can Yıldırım
En sevdiğiniz şarkıyı düşünün. Seçmek çok zor olduysa en sevdiğiniz birkaç şarkı ya da albüm de olabilir. Bunlar üzerinde pay sahibi olmak ister miydiniz? Örneğin Rihanna’nın Umbrella’sı her dinlendiğinde para kazanmak nasıl olurdu?
Müzik yatırım şirketi Hipgnosis Songs Fund tam da bu işi yapıyor. Şirket, geçtiğimiz günlerde dünyaca ünlü müzisyen Neil Young’ın eserleri üzerindeki telif hakkına %50 oranda ortak oldu. Bu işlem Jimmy Lovine ve Fleetwood Mac projesinden aşina olduğumuz Lindsay Buckingham ile yapılan anlaşmalardan sonra şirketin bu hafta gerçekleştirdiği üçüncü büyük atılım. Anlaşma, Neil Young’ın elinin değdiği binden fazla eseri kapsıyor. Satış bedeline ilişkin resmi bir açıklama olmasa da BBC tarafından tahmin edilen değer 150 milyon dolar.
Hipgnosis Songs Fund nedir?
Hipgnosis Songs Fund 2018 yılında Guns N’ Roses, Iron Maiden, Elton John ve Beyoncé gibi isimlerle çalışan Merck Mercuriadis tarafından kurulan ve müzik eserleri üzerindeki telif haklarına yatırım yaparak faaliyet gösteren Birleşik Krallık merkezli bir yatırım şirketi. Hisseleri Londra Borsasında işlem gören şirket 2.5 yıl gibi kısa bir sürede 1,25 milyar sterlin değere ulaşmış durumda.
Peki bu ne demek?
Bu işlem aslında Hipgnosis Songs Fund ortak olduğu eserlerin elde edeceği gelirden ortaklık oranına göre pay alacak demek. Örneğin Neil Young şarkıları ABD’de reklam şarkısı olarak kullanılmalarıyla bilinirler. Artık bir reklamda kullanabilmek için Neil Young’a ödenmesi gereken paranın yarısı şirkete gidecek. Ya da sanatçı Spotify ya da Apple Music üzerinden her dinlendiğinde şirket para kazanacak. Şirket de tam olarak bu yöntemle şarkılara “yatırım” yaparak gelir elde etmeyi amaçlıyor.
Şirketin kurucusu Mercuriadis’e göre müzik eserlerine yatırım tıpkı altın veya petrole yatırım yapmak gibi, ama daha güvenli: ne Trump’ın tweetlerinden etkileniyorlar ne de Brexit sürecinden! Nitekim bu düşünceye sahip olan ilk kişi Mercuriadis değil. Daha önce örneğin yatırımcı kişiliğiyle de tanınan sanatçı David Bowie’nin de 90’lı yıllarda şarkıları üzerindeki haklarını bu şekilde yatırıma açtığı biliniyor.
Hipgnosis Songs Fund, müzik eserlerine dış etkenlerden bağımsız ve stabil bir yatırım aracı olarak yaklaştığı için yeni çıkan ve “patlama” ihtimali bulunan şarkıardan çok kendisini ispatlamış eser ve sanatçıları portföyüne katmaya çalışıyor. Dolayısıyla keşfettiğimiz yeni bir şarkı ya da sanatçıyı çevremize duyurmadan önce bu şarkıya ortak olmak istersek maalesef Hipgnosis Songs Fund bunun için doğru yer değil.
Şirketin portföyüne baktığınızda ise belki de tanıdığınız bir isme denk gelemeyeceksiniz ama bu sizi yanıltmasın. Muhtemelen ekonomik kaygılara dayanan iş planı uyarınca sahnede olan isimlerden ziyade eserlerin görünmeyen kahramanları şirketin ilgisini çekiyor. Örneğin Amerikalı sanatçı The-Dream ile yapılan anlaşma kapsamında şirket hepimizin bildiği Umbrella (Rihanna), Single Ladies (Beyoncé) ve Baby (Justin Bieber) şarkılarının da dahil olduğu küresel çapta başarı elde etmiş onlarca şarkı üzerinde hak sahibi oldu. Şirket portföyü hakkında daha fazla bilgi edinmek için buraya tıklayabilirsiniz.
Portföyden bizim dikkatimizi çeken bazı diğer eserler ve şirketle anlaşma yapan hak sahipleri ise şu şekilde:
Yeah – Usher (Sean Garret)
Locked out of Heaven ve Grenade – Bruno Mars (Ari Levine)
Girls Like You – Maroon 5 (Starrah)
Sweet Dreams – Eurythmics, Annie Lennox, David A. Stewart (David Steward)
Me, Myself & I – G-Eazy x Bebe Rexha (TMS)
PERAKENDE & TÜKETİCİ
Kuşaklar Süren Başarı: Monopoly
İrem Özbay
Dünyanın en popüler kutu oyunu olan Monopoly, küresel kutu oyunu satışlarının yaklaşık üçte birini oluşturuyor.
Londra merkezli pazar araştırması şirketi Euromonitor, 2013’te Monopoly’nin yıllık gelirini 400 milyon dolar olarak açıkladı. Bunun kutu oyunu satışlarının %30’unu oluşturduğu tahmin edildiğinde dünya henüz “Covid-19” ile tanışmıyordu. 2020’ye gelindiğinde pandemi oyun endüstrisinde patlama yarattı. Monopoly, Risk, Tabu gibi oyunların üreticisi, New Jersey merkezli Hasbro’nun satışları 2020’nin üçüncü çeyreğinde rekor seviyeye ulaştı. Açıklanan gelir geçen yılın aynı dönemine göre %14 artarak 374 milyar dolara ulaştı.
Monopoly’nin başarıya ulaşmasının birçok sebebi var. Oyunun kurgusu, nostaljisi ve insanların ekrandan kaçma arzusu bu sebepler arasında. Ancak başka bir faktör daha var: Hasbro’nun büyüme stratejisi.
Tarihçesi
Kutu oyunları, bildiğimiz şekliyle 19. yüzyılın ortalarında ortaya çıktı. Birçoğu dinden ilham aldı ve çocuklara dürüstlük, adalet gibi değerleri aşılamak için tasarlandı.
İngilizce’de “tekel” anlamına gelen Monopoly, hayatına “The Landlord’s Game” olarak başladı. Oyunun patenti, bir kişinin servetinden doğabilecek adaletsizlikleri göstermeyi amaçlayan Lizzie Magie tarafından 1904’te alındı. Magie’nin yayınladığı The Landlord’s Game bir klasik haline geldi ve Charles Darrow adında bir adamın dikkatini çekti. Darrow, oyunun “Monopoly” adlı kendi versiyonunun dağıtımını yaptı ve orijinal yaratıcısı olmamasına rağmen, Massachusetts merkezli Parker Brothers adlı oyun şirketine lisans verdi. 1935’te Parker Brothers, The Landlord’s Game’in buluş patentini Magie’den 500 dolara satın aldı. Emlakçılık konulu, zar ile oynanan bir kutu oyunu olan Monopoly’de amaç mümkün olduğunca çok emlak satın alarak diğer oyuncuları iflasa sürüklemek.
Monopoly’den önce, Parker Brothers iflasla burun burunaydı. Ancak Monopoly sayesinde sektörün devleriyle rekabete tutuştu.
Monopoly’nin zirveye yerleşmesi ise Hasbro sayesinde oldu. Şirket, kutu oyunu endüstrisini başlatan Massachusetts merkezli Milton Bradley’i 1980’lerin başında satın aldı. 1991’de ise Parker Brothers’ı satın alarak Monopoly ile tanıştı. 90’ların sonuna gelindiğinde Hasbro’nun kutu oyunu pazarının %85’ini köşeye sıkıştırdığı tahmin ediliyordu.
Hasbro’nun Stratejisi
Rakiplerini geride bırakan Hasbro yeni oyunlar geliştirmeyi bıraktı. Bir markayı genişletmek, yeni bir oyun geliştirmekten daha az maliyetliydi ve bu yaklaşımı büyüme stratejisinin merkezine oturttu. Monopoly artık amiral gemisiydi. Şirket düzenli olarak oyunun çeşitli versiyonlarını üreterek, büyüme ivmesini sürdürdü.
Hasbro, en çok satan kutu oyunu Monopoly’nin onlarca farklı temalı versiyonunu üretti.
2011’de, endüstri analistleri Hasbro’nun klasikleri yeniden keşfetme tutkusunun başarısız olmaya mahkum olduğunu söyledi. Ancak Monopoly sayesinde şirket, kutu oyunu gelirinde çift haneli büyüme yaşadı. Hasbro’da bir düşüş yılı olan 2018’in 4. çeyreğinde, 2 oyun -Monopoly ve Magic: The Gathering- 212 milyon dolar satış; diğer tüm oyunların toplamı 267 milyon dolar getirdi.
Monopoly’nin son dönem popülerliğini ise çevrimiçi kanalların etkin kullanımı sağladı. Hasbro, çevrimiçi mağazalarını geliştirerek satışlarında sağlam bir ilerleme kaydetti. Ayrıca Monopoly’nin bilgisayar ve iPhone oyunlarının çok sayıda versiyonu da mevcut ve büyük ilgi görüyor.
GELİŞMELER
Quibi geri mi döndü?
Bir bakıma evet… ABD merkezli yayıncılık devi Roku, kısa video yayıncılığı yapan Quibi’nin arşivini bünyesine kattı. Idris Elba, Kevin Hart, Anna Kendrick ve Chrissy Teigen gibi yıldızların içerikleri için Roku’ya 100 milyon dolar civarı bir fatura çıktı.
- Gerisi: Piyasaya çıkmadan 2 milyar dolar toplayan Quibi’nin fişi ekimde çekilmişti. Altı ay faaliyet gösterebilen “başarısız” girişim, Roku bünyesinde yaşamını sürdürecek.
Xbox Xbox Xbox
Yeni bin yıla adım atarken Japonya merkezli şirketler küresel oyun sektörüne hükmediyordu. Dünyanın “en sıkıcı” şirketlerinden biri Xbox’ı piyasa sürdüğünde ise takvimler 2001’i gösteriyordu. Microsoft, VCR kutusuna benzeyen Xbox’ı piyasaya sürdüğünde aklında Sony, Sega ve Nintendo gibi rakipleri silip süpürmek vardı. Bugün Big Tech rotayı trilyonluk endüstriye çevirdi, fakat video oyunlarından yıllık 11 milyar dolar gelir eden Redmond merkezli şirket avantajlı konumda…
2021 itibarıyla dünyanın en değerli 20 spor grubu, 100 milyar doların üzerinde piyasa değerine sahip. Lider ise bünyesinde Formula 1, Atlanta Braves, Drone Racing League ve Ball Arena gibi organizasyonları bulunduran Liberty Media. Grubun 13 milyar dolar değerlemeye sahip olduğunu belirtmekte fayda var…
ÖNERİLER
Yetenekli tasarımcılar tarafından hazırlanan şablonlarıyla Elio; fotoğraflarınızı Instagram hikâyelerinizde en “havalı” şekliyle paylaşabilmenizi sağlar. Kullanıcılar, uygulama aracılığıyla fotoğraflarını tek tıkla template’e yerleştirip hikâyesinde paylaşabilir.
