Çin Halk Cumhuriyeti’nin en büyük gayrimenkul şirketlerinden olan Evergrande’nin, 300 milyar Amerikan dolarını aşan borcunu ödeyemeyecek durumda olması finansal piyasaları büyük ölçüde tedirgin ediyor.
Çin Halk Cumhuriyeti’nin 1960’lardan başlayan kalkınma hikayesine hepimiz biraz aşinayız. Planlı ekonomi, ucuz iş gücü ve devasa bir nüfus. Bu üçlü Çin Halk Cumhuriyeti’nin son 40 yılda devasa bir büyüme yaşayabilmesinin baş aktörlerinden. Çin Halk Cumhuriyeti’nin emlak piyasasının en büyük oyuncularından birisi olan Evergrande ise zor bir dönemden geçiyor.
Evergrande: Şirket 1996 yılında Hengda Grup adı altında günümüzdeki yönetim kurulu başkanı Xu Jiayin tarafından Guangzhou’da kuruluyor. Kurulduğu günden bugüne devasa gayrimenkul ve altyapı projeleri ile Çin Halk Cumhuriyeti’nin en büyük ikinci gayrimenkul şirketi. Şirket genellikle orta ve üst gelir grubuna hitap eden evler satmasıyla ünlü ve 280 şehirde 1300 gayrimenkul projesi mevcut. Şirket, gayrimenkul başta olmak üzere sigortadan futbol kulübü sahipliğine dev bir konglomera.
Likidite krizi: Şirket, yaptığı harcamalar ve kredi borçları nedeniyle tam anlamıyla borç batağında. Şirketin 300 milyar Amerikan doları borcu olduğu ifade ediliyor. Bu borç ise Yunanistan’ın borç miktarına (327 milyar Amerikan doları) oldukça yakın. Bu nedenle gerek ev sahipleri gerek şirketin yatırımcıları uzun süredir yönetimi protesto ediyor. Evergrande’nin devasa bir konglomera olması, milyonlarca kişiye istihdam ve ev sağlıyor oluşu nedeniyle krizin büyümesi durumunda yaşanılacak fiyaskonun sosyal kısmına vurgu yapılmasına sebep oluyor. Bunun yanında, şirketin birçok Çin Halk Cumhuriyeti menşeli dev şirket ile ortaklık ilişkisinin olmasından ötürü birbirini tetikleyebilecek iflaslar da oldukça olası.
İkinci Lehman vakası mı? Hiç kuşkusuz Evergrande skandalı tırmanırken hepimizin aklına Lehman Brothers geliyor. 2008 emlak krizi, Amerika Birleşik Devletleri’nin döneminde en büyük dördüncü bankası Lehman Brothers’ı iflas ettirmişti. Lehman Brothers da beraberinde birçok şirketi iflasa sürüklemiş, milyonlarca kişi işsiz kalmıştı. Günümüzde ise Evergrande’nin hisseleri son 6 ayda %80’den fazla değer kaybetti. Tahvil işlemleri durdu, S&P şirketin kredi notunu düşürdü ve şirketin iflası piyasada fiyatlandı. Parasını ödeyip henüz evlerini teslim almamış 1,5 milyon kişinin olduğu ifade ediliyor. Öte yandan, yatırımcılar da çıkış yapmaya başladı. Bazı kesimler ise krizin dünyaya yayılmasından oldukça endişeli hatta Evergrande için “finansal krizin Wuhan’ı” benzetmesi yapılmaya başlandı.
Ne olacak? Önümüzdeki dönemin Evergrande için oldukça zor geçeceği kuşkusuz. Şirket şimdiden elindeki en değerli varlıkları satışa çıkarttı ancak borçlarına yetmeyeceği ifade ediliyor. Şirketin baştan aşağıya yeni bir yapılandırmaya girmesi ve Çin Halk Cumhuriyeti Devleti’nin olaya “dahil” olması ise olası senaryolar arasında.
