Olimpiyatlara az bir süre kala atletizm dünyası “hâlâ” Caster Semenya davasını tartışıyor. 2019’da Diamond League’in Doha ayağında 800 metre kadınlar yarışında birinci olan, Spor Tahkim Mahkemesi CAS’ın kararına karşı gelerek ilaç kullanmayacağını açıklayan Semenya’nın geleceği merak konusu. Peki, Semenya ile CAS arasında geçmişte neler olmuştu?
Caster Semenya, şu sıralar pistte rakipleriyle mücadele ettiği kadar pist dışında da bir mücadele içinde. Güney Afrikalı atlet, 2019 Diamond League’in ilk ayağında 800 metre yarışına yumruğunu kaldırarak başladı. Finişi de en yakın rakibi Francine Niyonsaba’nın üç saniye önünde tamamladı. Ancak Semenya zaferini dilediğince kutlayamadı.
Ne oldu?
IAAF’ın kuralına göre 400 metre ve üstü yarışlarda yer alacak kadın sporcuların testosteron seviyesi beş nanomol/litrenin altında olmak zorunda. Bu da Semenya gibi cinsiyet gelişim farklılığı bulunan atletlerin bu seviyenin altına inebilmek için hormon baskılayıcı ilaç kullanması ve performans düşüklüğü yaşaması anlamına geliyor.
Semenya, kararın ilk açıklandığı tarihte hemen Uluslararası Spor Tahkim Mahkemesi’ne (CAS) başvurmuştu. Ancak Semenya’nın itirazı olumsuz neticelendi. Semenya, bu kararın ardından BBC’ye konuştu ve “Yaptıklarınız söylediklerinizden daha önemlidir. Büyük bir şampiyonsanız her zaman gerekli performansı gösterirsiniz.” açıklamasını yaptı. Başarılı atlet sözlerine şöyle devam etti: “Kariyerime tanrı karar verdi ve ancak o son verebilir. Hiç kimse koşmamı engelleyemez. 28 yaşındayken nasıl emekliye ayrılabilirim? Hâlâ genç, enerjik hissediyorum. Atletizmde on ya da daha fazla yılım var. “Nasıl yapacağım önemli değil, önemli olan hâlâ burada olmam. Hiçbir yere gitmeyeceğim.” dedi.
Ne olmuştu?
2009 Dünya Atletizm Şampiyonası’nda Usain Bolt’un rekorlarının ardından en çok konuşulan performansa Güney Amerikalı bir atlet imza attı: Caster Semenya. Henüz 18 yaşındaki Semenya, 800 metre yarışını en yakın rakibinin 2,45 saniye önünde tamamlayarak altın madalya aldı. Tüm dünyaya kendisini gösteren ve fiziğiyle dikkat çeken Semenya, şampiyona bitiminde ise cinsiyeti ile gündem oldu.
Çünkü şampiyona öncesinde testler yapılmış, Uluslararası Atletizm Federasyonları Birliği’nin (IAAF) Semenya’nın ara cinse mensup bir sporcu olduğunu kabul ettiği iddia edilmişti. Avustralya’da bir gazete de Semenya’nın çift cinsiyetli olduğunu manşetine taşıdı. Tartışmalar sürdü, sonunda ise Semenya’ya üç seçenek sunuldu. Ya ilaç alacaktı ya testesteron oranının avantaj sağlamadığı anlaşılınca yarışmasına izin verilecekti ya da diskalifiye olacaktı.
Bu süreçte Semenya’ya destek yağdı. Afrika Ulusal Kongresi, Semenya’nın “ülkenin altın kızı”olduğu açıklamasını yaptı. Semenya’nın cinsiyetine ilişkin tartışmaların, sadece kadınların zayıf oldukları fikrine hizmet ettiğini savundu. Aradan 10 sene geçti ancak tartışmalar dinmedi. IAAF, düzenlemesini açıkladı. Semenya ve benzeri atletlerin ilaç kullanması gerektiğini belirtti. Washington Post’tan Monica Hesse ise geçtiğimiz günlerde tartışmaları başka bir boyuta taşıdı. Hesse, “Phelps’in genetik farklılığını kutluyoruz, neden Semenya’yı cezalandırıyoruz?” başlıklı yazısında, Phelps’in çift eklemli ayak bileklerinde düzeltici bir ameliyat yapılmasının konuşulmadığını ifade etti.
Son cümlesi ise yeni bir tartışma başlatacak türden: “Neden Michael Phelps bir mucize, Caster Semenya mutant muamelesi görüyor?”
