Novus Yeşil’den herkese merhaba! Bugün 22 Haziran Salı, saat 10:00. Yaz geldi, havalar güzelleşti. Hepimiz pandemiden fırsat bulabilirsek bu günlerin tadını çıkartmak istiyoruz. Ama unuttuğumuz şey, bizi hep bu güzel havaların mahvettiği. Büyük şehirlerin kaldırımlarında soluduğumuz zehirli havalar mı, yoksa sıcaklıkla birlikte dört bir yandan istilaya uğrayan denizlerimiz mi?
Bu haftanın konuları;
☠️ Zehirli kaldırımlar
🚗💨 Hava kirliliği
🌊🐚 Akdeniz istila altında
İyi okumalar,
Yörükcan
GELİŞMELER
G7 Ülkeleri: Birleşik Krallık’ın Cornwall bölgesinde düzenlenen G7 ülkeleri zirvesinde ekonomi bakanları, üye ülkelerdeki büyük şirketlerin iklime ve doğaya etkilerini ve iklim risklerini paylaşmalarını zorunlu hale getirmeyi kabul ettiler. Londra yönetimi geçen Kasım zaten 500 kişiden fazla çalışanı olan ve yıllık 500 milyon sterlinden fazla para kazanan şirketler için bu zorunluluğu getirmişti. Bu konu daha büyük olan G20 zirvesinde de görüşülecek ve Kasım’da düzenlenecek COP 26 konferansında küresel boyutta onaylanması söz konusu olabilecek.
Akdeniz: WWF’in (Dünya Doğayı Koruma Vakfı) son raporuna göre Akdeniz, dünyadaki diğer denizler ve okyanuslardan %20 daha hızlı ısınıyor. Dünya’nın en sıcak ve tuzlu denizi olma yolunda ilerleyen Akdeniz’in tropikalleşmesi, biyoçeşitlilik, balıkçılık ve turizme geri dönüşü olmayan şekilde zararlar verecek. Şu ana kadar çoktan 1000 yabancı canlı türünün denize geldiği ve endemik canlılara zarar verdiği ifade ediliyor. Örneğin Akdenizin doğu sahillerindeki deniz kabuklarının %90’ının yok olduğu tahmin edilmekte. Türkiye’de zehirli aslan balığının görülmesi de bu değişikliğin bir göstergesi.
Güneş enerjisi: Türkiye’nin ilk ve tek güneş enerjisi teknolojileri fuarı, Solarex, 10-12 Haziran tarihlerinde İstanbul Fuar Merkezinde düzenlendi. Etkinliğin amacı, Avrupa’nın en güneşli ülkelerinden olan Türkiye’de geliştirilen güneş enerjisi teknolojilerini tanıtmak. İBB iştiraki İstanbul Enerji AŞ de fuara katılan şirketlerden biriydi. Belediye binalarına güneş paneli kurulumu yapan iştirak, fuarda ayrıca kendi geliştirdikleri Şarj Park (elektrikli araba şarj ünitesi) ve fotovoltaik elektrik direklerini tanıttı.
Gemi taşımacılığı: Norveç, Danimarka ve Amerika Birleşik Devletleri, Küresel Denizcilik Forumuyla beraber iş birliği yaparak sıfır emisyonlu gemicilik misyonu oluşturdu. Misyonun amacı uluslararası kamu-özel işbirlikleri ile yeşil denizcilik teknolojileri geliştirip piyasaya sürmek. Girişime Fas, Hindistan, İngiltere, Singapur, Fransa, Gana ve Güney Kore’de destek veriyor. Ülkeler 2030 yılına kadar sürdürülebilir hidrojenle çalışan en az 200 gemiyi sulara indirmeyi planlıyor.
- Gerisi: Küresel ticaretin %80-90’ını temsil eden deniz taşımacılığı, dünyanın karbon salınımının %2-3’ünü temsil ediyor. Önleyici tedbirler olmazsa sektörün salınımlarının 2050’ye kadar %50-250 arasında artabileceği öngörülüyor.
BİLİYOR MUSUNUZ?
İklim değişikliğine sebep olan karbondioksit gazının aksine, havayı kirleten parçacıkların nereden salındığı da ne kadar salındığı kadar önemlidir. Bu yüzden bir fabrika veya elektrik santralinin şehir içinden kırsal bölgelere taşınması, insan sağlığı açısından yararlı olacaktır.
Bu farkı kolayca gözlemlediğimiz bir diğer örnek ise yollarımızda araçların yarattığı kirliliktir. Aşağıdaki grafikte Londra’da Hyde Park çevresindeki yollarda ölçülen ve araba egzozundan salınan nitrojen dioksit (NO2) yoğunluğunu görebilirsiniz. Gaz, en fazla yoğun ana caddelerde toplanmış. Parkın içinde ve sakin sokaklarda ise yoğunluğu oldukça azalmış. Bunun sebebi havayı kirleten gazların binalar ve ağaçlar tarafından tutulması ve çok fazla yayılmaması.
Dışarıda ve açık havada zaman geçirmek, spor yapmak birçoğumuz için bir hobi ve sağlıklı kalma yöntemi. Fakat, grafikten de görebileceğiniz gibi çoğu kaldırım aynı zamanda bir zehir yuvası. Size tavsiyemiz günlük yaşamınızda veya spor yaparken mümkün olduğu kadar ana caddelerden uzak durmanız, 20-30 metre derinlikte olsa bile parkları veya yürüyüş yollarını tercih etmeniz.
HAVA KİRLİLİĞİ
Bizi hep bu havalar mahvetti
Haydar Kepekçi
Hava kirliliği denilince aklımıza Çin ya da diğer Güneydoğu Asya ülkeleri geliyor olabilir. Peki bu tehdidin boyutu yalnızca belirli bölgelerle sınırlı değilse? Hatta yolda yürürken bile zehirleniyor olabilir miyiz?
Günümüzün en büyük sorunlarından biri olan hava kirliliğinin birçok nedeni var, fakat hepsinin temelindeki ortak problem bilinçsizlik. Konutlarda kullanılan kalitesiz yakıtlar, düzenli egzoz muayenesi yapılmayan araçlar, doğaya zarar veren kozmetik ürünler, filtresiz fabrika bacaları, yerleşim yerlerine yakın sanayi, yeteri kadar gelişmemiş toplu taşıma…
Tabii kalıcı çözümler için atılması gereken ilk adım fosil kaynaklı yakıtları hayatımızdan çıkarmak. Kömür, linyit, benzin ve türevlerinin kullanımı hava kirliliği sorununu her geçen gün daha da derinleştirmektedir. Temiz enerji kaynaklarının gündemimize girmeye başlamasıyla farkındalıkta aynı oranda artmaktadır. Bu alanda Almanya en yüksek yenilenebilir enerji kullanım oranına sahip ülke iken, Türkiye listede kendine sekizinci sırada yer bulabilmiştir.
Kronikleşen akciğer hastalıklarının temel sebeplerinden biri artan hava kirliliğidir. Bu konudaki araştırmalara göre, hava kirliliği özellikle çocukların akciğer gelişimini olumsuz etkilemekte ve kirliliğin yoğun olduğu bölgelerde astım ve KOAH gibi kronik hava yolu hastalıkların görülme sıklığını artırmaktadır. Türkiye’nin hava kirliliği konusundaki sınavı ne yazık ki olumsuz seyretmektedir. Türkiye, 106 ülkeyi kapsayan 2020 Dünya Hava Kirliliği Raporunda üç sıra gerileyerek 46’ncı sırada yer aldı. 2019 raporunda, Türkiye 96 ülkenin yer aldığı listede 43’ncü sıradaydı. Bu da hava kirliliğinin ciddi bir sorun olarak ele alınmadığını ve kalıcı çözümler için adım atılmadığını göstermektedir.
Pandemi şartları ne kadar dünyamızı ekonomik olarak zarara soksa da, bazı konularda olumlu etkilerde de bulunmuştur. Avrupa genelinde bir çok şirketin evden çalışmaya geçmesiyle beraber ulaşım yoğunluğunun ve egzoz gazlarından havaya karışan zararlı partiküllerin azaldığı tespit edilmiştir. Covid döneminde sanayi sektöründeki duraklamalar da hava kalitesine olumlu yönde ivme katmıştır. ABD’de kapanma döneminden sonra yapılan ölçümlerde NO2 düzeyinin 49% ve karbonmonoksit düzeyinin 37% oranında düştüğü görülmüştür.
Ancak bu tablolarda verilen değerlerin genel rakamlar olduğunu bilmek gerekmektedir. Nitekim havadaki parçacık miktarları şehir içlerinde de bölgesel olarak değişmekte ve bu sebepten dolayı şehirlerin tek bir ortak kirlilik değerleri olmamaktadır.
Özellikle ana yollara yakın evlerin en büyük sorunu gürültü kirliliği olarak gözükse de, en büyük risk araba egzozlarından salınana parçacıkların sebep olduğu kronik akciğer rahatsızlığı olabilir. Araçlardan atılan egzoz gazları hem yol kenarından yürürken hem de yaşadığımız evlerimizde sağlığımıza kalıcı hasar verebilir. Yol kenarlarına yapılacak parklar ve bahçeler bu durumun yarattığı olumsuzluğu telafi edecek çözümler olabilir. Trafikte özel araçları daha az tercih edersek veya benzinli araçlar yerine elektrikli arabalara geçersek, kendi hava kalitemizi arttırmamızın yanı sıra, bizden sonraki nesillere de daha temiz bir dünya bırakabiliriz.
