26 Temmuz’dan herkese merhaba! Seyircisiz de olsa olimpiyatları ne çok özlemişiz. Farklı branşlarda üst düzey rekabet seyretmek bizleri çok mutlu ediyor. Özellikle Filenin Sultanları’nın Çin karşısında aldığı 3-0’lık skor, bizleri heyecanlandırıyor. Yarın İtalya karşısında Sultanlar’a bol şans diliyoruz.
TÜRKİYE’DEN GELİŞMELER
LGS tercih sonuçları açıklandı. LGS tercih sonuçlarını sorgulamak için sonuc.meb.gov.tr adresine göz atabilirsiniz.
- Detay: LGS tercih sonuçları ile 2021 yılında sınavla öğrenci alan ortaöğretim kurumlarında doluluk oranı %95 olarak gerçekleşti. 6 Eylül Eğitim ve Öğretim Yılı Açılışı öncesi tüm öğrencilere başarılar diliyoruz.
Bir grup Japon sanatçı, Dünya Bayrakları projesi ile katılan ülkelere Japon kültüründen izler ekledi. Türkiye’nin de aralarında olduğu 84 ülkenin bayrağı samuray karakterleri ile yeniden yaratıldı. Bir sanatçı kolektifi tarafından yapılan çizimlerde, Türkiye için seçilen karaktere İlhan ismi verildi. Bu isim de elbette, Japonya’da oynayan Türk futbolcu İlhan Mansız’ı akıllara getiriyor.
DÜNYADAN GELİŞMELER
Güney Kore Hastalık Kontrol ve Önleme Ajansı’nın araştırmasına göre, AstraZeneca/Oxford aşısının bir dozunun ardından yapılan Pfizer/BioNTech aşısının, nötralize edici antikor seviyelerini AstraZeneca’nın iki dozuna kıyasla altı kat artırdığı ortaya çıktı.
- Ayrıntılar: Çalışmada 499 sağlık çalışanı yer aldı. Çalışanlardan 100’ü karıştırılmış dozlarla, 200’ü çift doz BioNTech, geri kalanları da tamamen AstraZeneca ile aşılandı.
BBC Farsça Servisi’nin aktardığına göre; İran Huzistan’da su sıkıntısı nedeniyle başlayan protestolar yayılıyor. Eylemlerin ülkenin başkentine de ulaştığı belirtiliyor. Tahran’da “Diktatöre ölüm” sloganları atıldığı da gelen haberler arasında.
- Neler oluyor? Yakın bir zaman öncesine kadar su havzalarının bulunduğu bölgedeki kaynaklar, barajlarla başka bölgelere aktarılmış. Hal böyle olunca 50 dereceye ulaşan sıcaklıkların kaydedildiği bölgede başlayan su sıkıntısı, protestolara yol açmış. Güvenlik güçlerinin gerçek mermiler kullandığı eylemlerde hayatını kaybedenler olduğu bildiriliyor.
Erkekler Senkronize 10 metre Platform kategorisinde Birleşik Krallık’ı temsilen partneri Matty Lee ile altın madalya kazanan Tom Daley, “Eşcinselim ve aynı zamanda bir Olimpiyat şampiyonuyum demekten inanılmaz derecede gurur duyuyorum” dedi.
- Ayrıca: Altın madalyayı kazandıktan sonra konuşan Daley, “Gençliğimde olduğum kişi sebebiyle hiçbir şey başarabileceğimi düşünmezdim. Bir Olimpiyat şampiyonu olmam her şeyi başarabileceğinizi gösteriyor” dedi.
ABD’de silahlı şiddet verilerini toplayan Silahlı Şiddet Arşivi’ne (GVA) göre, geçen hafta ülke genelinde 915’ten fazla silahlı saldırı meydana geldi; söz konusu saldırılarda 430’dan fazla kişi hayatını kaybetti.
- Odaklı yazı: Her 100 kişiye 88,8 silahın düştüğü Vahşi Batı’da yalnızca 2019’da 38 binden fazla vatandaş, silahlı saldırılarda öldürüldü. Dilerseniz Vorga Can’ın kaleminden Biden’ın Silahlarla Mücadelesi isimli yazımıza göz atabilirsiniz.
Tunus’ta Cumhurbaşkanı Kays Said, Başbakan Hişam el-Meşişi’yi görevden aldığını ve meclisin tüm yetkilerini dondurduğunu açıkladı.
- Ayrıca: Said gece geç saatlerde parlamenterlerin dokunulmazlığını da yaptığı duyuruyla kaldırdı. Tunus Meclis Başkanı Rached Ghannouchi ise Said’i “devrime ve anayasaya karşı bir darbe” başlatmakla suçladı. Said’in açıklamasının ardından binlerce Tunuslu sokağa inip bayraklar sallayarak ve arabalarının kornalarını çalarak kutlama yaptı. el-Meşişi hükümetinin Müslüman Kardeşler ile yakın olduğu biliniyordu.
- Türkiye’den tepkiler: Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, TBMM Başkanı Mustafa Şentop, AK Parti Genel Başkanvekili Numan Kurtulmuş, İletişim Başkanı Fahrettin Altun ve AK Parti Sözcüsü Ömer Çelik, Tunus’taki görevden almaya tepki gösterdi.
- Ayrıca: Tunus’ta polis, Katar merkezli yayın kuruluşu Al Jazeera’nın başkentteki ofisini bastı. Gazeteciler, ofise en az 20 ağır silahlı sivil polisin arama izni olmadan girdiğini ifade etti.
POLİTİKA
Sayılarla Lozan Antlaşması
Doğaç Özen
Zafer, hezimet, gizli maddeler ve daha nicesi.
Bu kavramlar, Türkiye kamuoyunun 1923 tarihli Lozan Antlaşması’nı bugün tartışırken en çok kullandığı kelimeler arasında geliyor. Geçtiğimiz hafta, 24 Temmuz 2021 tarihinde, imzalanışının 98. yıl dönümünü andığımız Lozan Barış Antlaşması’na dair bir çok efsane ve eksik bilgi tekrar gündeme geldi. Mustafa Kemal Atatürk’ün Nutuk adlı eserinde “Efendiler, iki devirden ibaret olup sekiz ay devam eden Lozan Konferansı ve neticesi dünyanın malûmu bulunan bir keyfiyettir.” ifadeleri ile tanımladığı Lozan Antlaşması’na dair incelenecek bazı sayılar ise hem günümüz tartışmalarına, hem de belgenin tarihine ışık tutuyor.
Bu kapsamda Lozan’ı daha iyi anlamak için 4 – 8 – 143 – 71 – 2023 sayıları ile antlaşmayı değerlendirelim.
4 – İsviçre’nin En Büyük 4. Kenti: Lozan
Lozan (Lausanne), İsviçre’nin Vaud Kantonu’nun başkenti ve aynı zamanda İsviçre’nin de en büyük 4. kenti. Özellikle uluslararası spor hukuku olmak üzere uluslararası hukuk alanında dünyanın önde gelen şehirlerinden biri olan Lozan, Uluslararası Olimpiyat Komitesi’ne ve Uluslararası Spor Tahkim Mahkemesi’ne de ev sahipliği yapıyor. Ülkenin en büyük gölü olan Cenevre Gölü’ne de sınırı olan Lozan’ın giderek bir turizm merkezi haline geldiği belirtiliyor.
Uluslararası anlaşmalar ve protokoller çoğu zaman imzalandıkları şehir ile beraber anılıyorlar. Uluslararası hukukta tarafsızlığı ve hukuka saygısı ile özel bir yeri olan İsviçre’nin Lozan kenti ise 1920’de imzalanan fakat yürürlüğe girmeyen Sevr Antlaşması’na alternatif olması beklenen bir anlaşma için taraflarca belirleniyor.
8 – Lozan Antlaşması’ndaki İmzacı Ülke Sayısı
Lozan Antlaşması, 24 Temmuz 1924 tarihinde İsviçre’nin Lozan kentindeki Rumine Sarayı’nda 1. Dünya Savaşı’nı kazanan İtilaf Devletleri ve Kurtuluş Savaşı’nın galibi Türkiye Cumhuriyeti tarafından Fransızca dilinde imzalanıyor. Fransa, İngiltere, İtalya, Japonya, Yunanistan, Yugoslavya ve Romanya ve Türkiye tarafından imzalanan bu belge, bir sene sonra yürürlüğe giriyor.
143 – Lozan Antlaşması’ndaki Madde Sayısı
Lozan Antlaşması tam olarak 143 madde içeriyor. Türkiye’nin hukuki durumu, Osmanlı İmparatorluğu’nun borçları ve üstlendiği sorumluluklar, Türkiye’nin sınırı, geçmiş dönemde yürürlüğe sokulan kapitülasyonlar, boğazlar, Hatay ve Osmanlı İmparatorluğu sırasında meydana gelen tartışmalı olaylara dair belirsizlikleri içeren bu 143 maddelik antlaşma, bir nevi Türkiye’nin uluslararası sisteme girişininin de başlangıcı oluyor. Antlaşma kapsamında tam olarak karara bağlanamayan Boğazlar ve Hatay sorunları ise daha sonraki yıllarda (1936 ve 1939) yine Lozan Antlaşması’nda atılan temeller üzerinden karara bağlanıyor.
71 – “Lozan’ın Gizli Maddeleri Yoktur” Demeyenlerin Oranı
Türkiye’de artık şehir efsanesi haline gelmiş konulardan biri ise Lozan’ın gizli maddeleri olup olmadığı meselesi. Detaylı bir cevap gerektirmeyen ve özellikle geçtiğimiz onyıl iyice popülerleşen bu asılsız iddianın toplumda bulduğu karşılık ise son derece ilginç.
Geçtiğimiz sene Lozan Antlaşması’nın 97. senesi kapsamında İstanbul Ekonomi Araştırmaları’nın gerçekleştirdiği komplo teorileri anketinde ortaya çıkan sonuçlar bu efsanenin toplumda ne derece önemsendiğini kanıtlar nitelikte. Lozan’a dair efsaneler, dünyayı ve Türkiye’yi kasıp kavuran COVID-19 salgını ve ülkemizdeki bor madenlerine dair soruların sorulduğu bu anket geçtiğimiz aylarda kamuyla paylaşıldı. Katılımcıların “Lozan’ın 2023’te devreye girecek gizli maddeleri var.” cümlesine katılmama oranının ancak %29’u bulabildiği bu anket, her 4 kişiden 3’ünün konuya dair şüpheleri olduğunu veya gizli maddelerin varlığına inandığını ortaya seriyor.
2023 – Mitolojik Bir Sayı
1923 senesinde imzalanan Lozan Antlaşması’nın Türkiye Cumhuriyeti tarihinde oldukça önemli bir yeri olduğu bir gerçek. Hem cumhuriyetin kuruluşunun hem de Lozan Antlaşması’nın 100. yıldönümü olması sebebi ile hakkında çok sayıda efsanenin oluşturulduğu 2023 senesine dair bazı beklentiler şu şekilde:
- Lozan Antlaşması’nın gizli maddeleri devreye girecek,
- Lozan Antlaşması otomatik olarak etkisiz hale gelecek,
- Lozan Antlaşması’nın etkisiz hale gelmesi ile Türkiye madenlerini kullanabilecek,
- Lozan Antlaşması’nın etkisiz hale gelmesi ile Türkiye sınırlarını genişletebilecek, ve daha nicesi.
Bütün bunların ve dahasının asılsız olduğu antlaşmaya dair bu efsanelerin kaybolup gitme ihtimali imkansız görünüyor – kesin olan tek şey ise aynı sene aynı tarihlerde aynı iddiaları yine konuşacak olmamız.
Kapak: 1. Dünya Savaşı ve 2. Dünya Savaşı arasında yayımladıkları politik karikatürleri ile ünlü Derso ve Kelen ikilisinin Lozan Barışı (Pax Lausanne) karikatürü.
