Biyokömür (ingilizce biochar), ormansal atıklar da dahil olmak üzere biyokütlenin piroliz denilen bir kimyasal işlemden geçirildiğinde dönüştüğü, odun kömürüne benzeyen, katı bir maddedir. Piroliz de biyokütlenin oksijeni düşük ortamda ısıtılarak termal bozuşumaya uğramasıdır. Piroliz sırasında biyokütle tam olarak yanmaz, enerjisinin önemli bir kısmını sentez gazına çevirir ve kömürleşir. İçinde hidrojen, metan, karbonmonoksit ve karbondioksit bulunan bu sentez gazı da yenilenebilir enerji üretmek için kullanılır.
- Peki biyokömürün önemi ne? Belki de tahmininizin aksine, piroliz sırasında üretilen yenilenebilir enerji sadece bir yan etkidir. Biyokömürün esas önemi, onun atmosferden karbon ayıklama özelliğinde. Biyokömür aslında bir çeşit negatif emisyon teknolojisidir (NET). Bitkiler, büyürken fotosentez sayesinde havadaki karbonu yakalayıp organik maddeye dönüştürür. Daha sonra yendiklerinde, çürüdüklerinde veya yakıldıklarında bitkilerin içindeki karbon tekrar havaya salınır. Fakat, bunu engelleyip karbonu sonsuza kadar bir yerde hapsedebilirsek, havadan net olarak karbon eksiltmiş oluruz. Biyokömür, doğada uzun süre çözünmeden depolandığı için enerji üretmesinin yanı sıra iklim değişikliğiyle mücadelede de çok etkili olabilir.
- Kullanım: Günümüzde biyokömür çok kısıtlı miktarda toprak verimliliğini artırmak için bahçecilikte kullanılmakta. Oldukça gözenekli bir madde olan biyokömür, içerisinde su, vitamin ve mineral depolayabildiği için tarımsal alanlara serpildiğinde tarlaların üretkenliğini artırabilir. Öte yandan aktif karbon özelliği de gösterdiği için havanın ve suyun filtrelenerek temizlenmesinde de kullanılır. Tarlalarda maruz kaldığı yağmur, sıcaklık ve mekanik darbelere rağmen yüzlerce yıl sağlam kalabildiği düşünülmektedir.
- Yeni bir olasılık: Sürdürülebilir biyokütle dünyada çok sınırlı bir kaynaktır. Pirolizle biyokömür üretmenin dışında biyokütle; biyoyakıtlar, biyo-elektrik santrali veya gazlaştırma ile biyometan üretimi dahil birçok teknolojide kullanılabilir. Bu yüzden bazı yenilikçi şirketler biyokütle yerine evsel atıklara piroliz uygulamaya başlıyor. Bu sayede çöplerimizden hem enerji üretebiliriz hem de oluşan fosil/biyo kırması kömürü (çünkü çöpümüzün yarısı biyolojik kaynaklı yarısı da fosil kaynaklıdır) tarlalara gömerek havadan karbon eksiltebiliriz.
- Sonraki adımlar: Piroliz ve biyokömür ne kadar ilginç teknolojiler olsalar da yaygınlaşmaları için daha çok adım atılması gerekiyor. Biyokömürün toprak verimliliği üzerine etkileri hala gizemini koruyor. Çiftçilerin kendi kendine onu satın alıp tarlaya uygulamasını bekleyemeyiz. Devletlerin bunu teşvik edecek politikalar geliştirmeleri veya ağaçlandırmada olduğu gibi karbon kredisi piyasaları oluşturmaları lazım. Bunun için de biyokömür karbon hesaplarının nasıl yapılacağı üzerine mutabakata varılmalı. Avrupa Birliği, son yayınladığı iklim eylem planında ormancılık ve tarımda negatif emisyonları bütünleşik olarak değerlendireceğini ve ülkelere net hedefler vereceklerini açıkladı. Ayrıca AB, 2023’e kadar da negatif emisyon hesaplama standartları geliştirecek. Bunlar olumlu bir başlangıç ama biyokömür birçok açıdan yolun daha başında.
