🗞️ Katarlı öğrenciler, Şuşa dosyası

25 Haziran’dan herkese merhaba. Havalar ısındı, haftalık çalışmalarımız tamamlandı ve önümüzeki temmuz için umut doluyuz.

İyi hafta sonları!

TÜRKİYE’DEN GELİŞMELER

Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun, Katarlı asker ve sivil silahlı kuvvetler personelinin Türkiye’de sınavsız tıp eğitimi görebilmesinin önünü açan protokol hususunda anlaşmanın, yalnızca “silahlı kuvvetleri kapsadığına” vurgu yaptı ve protokolün 20’den fazla dost ülkeyle yürürlükte olduğunu belirtti.

• Nedir? Türkiye ile Katar arasında “Askeri Sağlık Alanında Eğitim ve İşbirliği” Protokolü Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından onaylandı.Resmi Gazete’de yayımlanan protokole göre, “misafir personel ve öğrenciler” Türkiye’de tıp, diş hekimliği, eczacılık, hemşirelik alanlarında ön lisans, lisans ve lisansüstü eğitim alabilecek. Protokolde eğitime kabul edilecek kişilerle ilgili herhangi bir sınav şartı belirtilmiyor.

Boğaziçi Üniversitesi rektörlüğüne Prof. Dr. Melih Bulu’nun atanmasını protesto eden öğrencilerden bazılarına, aldıkları burs ve kredilerin kesileceği bildirildi. Ancak bursların kesilmesinin gerekçesi olarak belirtilen hükmün, 2008 yılında yönetmelikten çıkarıldığı ortaya çıktı. Mahkeme, bir öğrencinin açtığı dava sonucu, bursun kesilmesi hakkında “yürütmeyi durdurma” kararı verdi.

Macron, Avrupa Birliği liderler zirvesi nedeniyle bulunduğu Brüksel’de yaptığı açıklamada, yasadışı göçle daha etkili mücadele gerektiğinin ele alındığını ve Türkiye konusunu da görüştüklerini kaydetti.

• Detay: Macron, “Türkiye ile gerginlik son haftalarda hafifledi. Yaz boyunca tedbirli olacağız, aynı zamanda ortak çalışmalara yeniden başlayacağız” dedi.

Saadet Partisi Milletvekili Abdülkadir Karaduman, ittifak tartışmalarına ilişkin yaptığı açıklamada, “Saadet Partisi bugün herhangi bir ittifakın içerisinde değildir. Saadet Partimiz bütün partilerle dirsek temasındadır” dedi.

DÜNYADAN GELİŞMELER

ABD, eylül ayında askerlerini Afganistan’dan tamamen çekmeden önce ordu için çalışmış binlerce Afgan vatandaşını da ülkeden çıkartmayı planlıyor.

• Detay: BBC’nin üst düzey yetkililerden aktardığına göre 50 bin kadar kişi ve aileleri ABD tarafından Afganistan’dan çıkarılıp farklı ülkelere yerleştirilebilir. Afgan tercümanlar, ABD ordusu için çalıştıkları gerekçesiyle askerler çekildikten sonra hedef alınmaktan korkuyor.

ABD’nin Florida eyaletinde Miami’de sabaha karşı çöken 12 katlı binanın ardından arama kurtarma çalışmaları sürüyor. Miami-Dade Bölgesi Belediye Başkanı Daniella Levine Cava, 159 kişiden hâlâ haber alamadıklarını söyledi.

• Detay: CNN’in aktardığı habere göre, 12 katlı binanın çöktüğü ve şu anki belirlemelere göre 4 kişinin hayatını kaybettiği Miami’de Miami Dade Belediye Başkanı Levine Cava, 159 kişiden haber alınamadığını söyledi.

LGBTİ+ karşıtı birçok yasa ve düzenlemeye sahip Rusya’da ABD, Birleşik Krallık ve Kanada gibi birçok Batı ülkesinin büyükelçilikleri Onur Ayı için gökkuşağı bayrağı dalgalandırmaya başladı.

• Detay: Avustralya, Kanada, İzlanda, Yeni Zelanda, Birleşik Krallık ve ABD’nin Rusya büyükelçilerinin imzalarını taşıyan ortak açıklamayla ülkelerin, LGBTİ+ vatandaşların haklarını savunmaya olan bağlılıkları bir kez daha vurgulandı.

İran dini lideri Ali Hamaney, İran’ın yerli Koronavirüs aşısı ‘COVIRAN Bereket’in ilk dozunu oldu.

POLİTİKA

Şuşa Beyannamesi’ne dair
Doğaç Özen

Azerbaycan ve Ermenistan arasında yüzyıllardır çok sayıda kanlı trajedi yaşanıyor. Her ne kadar iki ülke, neredeyse 70 yıl boyunca aynı Sovyetler Birliği Federasyonu çatısı altında birleşse de hem bu süre boyunca hem de Sovyetler Birliği’nin kurulması ve dağılması süreçlerinde iki ülke arasındaki husumet hiç bir zaman bitmedi. Sovyetler Birliği’nin 80’lerin sonlarında merkeziyetçi yapısının zarara uğramasının ise bölgesel gerilimleri tekrar şiddetlenmesine yol açtığı biliniyor.

1988’den beri devam eden savaş halinin Eylül 2020’de tekrar şiddetlenmesi ile yaşanan 2. Dağlık – Karabağ Savaşının bölgede bir çok değişikliğe yol açtığı bir gerçek. Azerbaycan’ın zaferi ile sonuçlanan savaş neticesinde yüzlerce yıldır iki ülke arasında sorun olmaya devam eden Dağlık – Karabağ bölgesinin kontrolü büyük bir oranda Azerbaycan’a geçerken, tarafların konuyu şimdilik bir nebze de olsa kenara bıraktığı idda ediliyor.

Üzerinden neredeyse bir yıl geçen savaşın neticesinde yaşanan gelişmeler, bölgedeki gelişmekte olan ülkeleri yakından ilgilendiriyor.

Tek Millet İki Devlet
Sovyetlerin 1991 yılında dağılması ile yeni kurulan ülkelerin kuruldukları yıllardan itibaren bölgedeki güçlerle çeşitli ilişkiler kurduğu biliniyor. Örneğin Estonya, Letonya ve Litvanya genel olarak Avrupa ve Avrupa Birliği ile yakın ilişkiler kurarken Belarus, Gürcistan ve Ermenistan ise Rusya ile kurdukları yakın ilişkiler ile biliniyor. Ukrayna, Moldova gibi ülkeler ise hala siyasi çalkantılarla gündeme geliyor.

Post-Sovyet ülkelerinden Azerbaycan ise izlediği farklı bir rota ile biliniyor. 1994 yılında dönemin Azerbaycan Başbakanı Haydar Aliyev’in Türkiye ziyaretinde kullandığı ifadesi “Tek millet iki devlet” ile de açıklanabilecek bu özel durum, ilk kez bir Post-Sovyet devletinin bölgesel güç olarak Türkiye’yi tercih etmesini ifade ediyor. O tarihten itibaren iki ülke arasında hızlıca gelişen askeri ve politik ilişkilerin günümüz itiarıyla zirveye ulaştığını ifade etmek mümkün.

Türkiye’nin 2. Dağlık Karabağ Savaşı süresince sağladığı askeri ve ekonomik desteğin iki ülke arasındaki ilişkileri ciddi bir biçimde güçlendirdiği biliniyor Bu sebeple iki ülke arasında 15 Haziran 2021 tarihinde savaş sonucu el değiştiren ve Azerbaycan’ın kontrolüne giren Şuşa kentinde imzalanan Şuşa Beyannamesi, savaş sonucu gelişen ilişkilerin somutlaştırılması niteliği de taşıyor. Halihazırda güçlü olan ilişkileri daha da güçlendirmeyi hedefleyen ve iki ülkenin birbirlerinin savunmasına destek olacağını teminat altına alan Şuşa Beyannamesinin imzalanmasının ardından bir takım gelişmeler de gündeme geldi…

Şuşa’nın Etkileri

15 Haziran 2021 tarihinde imzalanan Şuşa Beyannamesinin ardından dikkat çekici yaşanan bazı gelişmeler şu şekilde özetlenebilir:

• Askeri üs: Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın beyannamenin imzalanması sonrası cevapladığı soruların içinde Türkiye’nin Azerbaycan’a askeri üs kurması ihtimali de bulunuyor. Erdoğan, şu an için böyle bir gündem olmadığını fakat ileride Azerbaycan’a bir Türkiye askeri üssü kurulabileceğini ifade etti. Buna cevap ise Rusya Başbakanlığından geldi: “Bir NATO ülkesinin sınırımıza yakın bir üs kuracak olması ihtimali özel bir durum ve bu duruma dair önlemler alınabilir“.

• “Onlar her yerde var”: Savaş sonrası bölge ekonomisi ve refahının kalkındırılması için harekete geçtiklerini ifade eden Azerbaycan ve Türkiye hükümetleri, sembolik olarak yarı yarıya inşa edecekleri altyapı projelerine başladı. Son yılarda Türkiyeli iş-insanlarının Azerbeycan sınırları içinde çok sayıda ihale kazandığına ve yatırım yaptığına belirten yetkililer, bu durumun büyüyerek devam edeceğini işaret ediyor. Şuşa buluşmasının ardından Erdoğan ve Aliyev arasında yaşanan diyalogda Aliyev’in “Onlar (Kolin İnşaat ve Cengiz İnşaat) her yerde var” ifadesini kullanması ise Türkiye’de gündem olmuştu.

• Ermenistan seçimleri: Kaybedilen savaş sonrası aylardır bir hayli ateşli politik tartışmalara sahne olan Ermenistan, geçtiğimiz günlerde gerçekleştirilen erken seçimde kararını savaş mağlubu Peşinyan’dan yana verdi. Seçim güvenliği anlamında genel olarak başarılı bulunan seçim, Ermenistan tarihinin ikinci serbest seçimi olma özelliğini de taşıyor. Oyların %50’sini alan Peşinyan, olağanüstü hallerin artık geride kaldığını ve yeni döneme odaklanmaları gerektiğini ifade etti. Türkiye’nin düşman ülke olduğunun altını tekrar çizen Peşinyan, bu düşmanlığı kontrol etmenin önemini vurguladı. Uzmanlar, Peşinyan’ın Türkiye ve Azerbaycan konusunda daha yapıcı ve ekonomi ağırlıklı politikalar izleme ihtimalinin yüksek olduğunu belirtiyor. Fakat bu sonuç Ermenistan’ın Rusya’ya olan bağımlığının giderek artmasını değiştirmiyor.