İnternet ve sosyal medyanın etkisiyle tüm dünyada hızla değişen kültürel normlar, geçtiğimiz senelerde Pride ve Black Lives Matter hareketleri ile beraber bahse konu kitlelerin hakları ve toplumsal yeri bağlamında birçok sanat kolunda dönüşüme sahne oldu. Sinema, televizyon ve şovlar ise yüksek reytingleri ve halk üzerindeki etkilerinden dolayı değişimin çıplak gözle incelenebildiği nadide endüstrilerdendi. Komedi gibi sınırların oldukça belirsiz ve geniş olduğu bir alanda yaşanan dönüşüm ise, doğrudan örneklerle çeşitlendirebilecek kadar farklı bir konuma sürüklendi.
Öncül Değişimler
Bob Smith, The Tonight Show’a çıkan ilk gay olduğu bilinen komedyendi ve HBO kanalındaki kendi özel şovuna sahip olduğunda ise yıl 1994’tü. Diğer yandan Amerikan komedisinin demirbaşlarından olan Saturday Night Live kadrosunda ilk kez siyahi bir üyeye, Garret Morris’e 1975 yılında yer vermişti. Benzeri fırsatların ve eşitliğin kapısı açan bu olayların yaşandığı yıllara bakılırsa geçen sürede elde edilen kazanımlar, toplumsal hareketlerin getirdiği etkiyle paralel seyredeceğe benzese de sürecin belirsizliği tartışmaya açık.
Eddie Murphy ve Delirious
Komedyen 1982 yılında SNL’e katıldığı andan itibaren ilgi odağı haline geldi ve bunu tek kişilik şovlar ile filmler izledi. Nitekim, Eddie Murphy’nin büyük başarısına açılan kapı 1983 yılındaki özel şovu Delirious idi. Kapalı gişe devam eden şovların albüm versiyonu bir sonraki sene En iyi Komedi Albümü dalında Grammy kazandı. Zamanın mizahi sınırları içerisinde otoriteler tarafından dahi başarısı tescillenen bu albüm hakkında Eddie Murphy ilk pişmanlığını ve özrünü 1996 yılında yaptı. Delirious içerik olarak şovun başında homoseksüellik üzerine şakalara ve AIDS korkusuna yer veriyordu; tarihe geçen komedi kesitinde ise Eddie Murphy “Homoseksüeller hakkında kabuslar görüyorum” diyordu. Şovunda kullandığı konu ve dil konusunda geri adım attığında ise bu durumu şu anda daha bilgili olmasına ve o dönemde bu gibi konulardaki bilgisizliğe bağlıyordu. Kevin Hart’ın 2019 Oscar sunuculuğunun elinden alınmasıyla sonuçlanan homofobik tweet’ler skandalının üzerinden henüz çok geçmeden Netflix’te ‘’Kevin Hart Special’’ şovuna sahip olmasının da oldukça tartışıldığı zamanlarda ‘’Dolemite is My Name’’ ile geri dönen Murphy, geçmiş şovlarında kullandığı ofansif dil konusunda özür dilemekten ise kaçındı.
Larry David ve Değişimin İzinde: Seinfeld (1989-1998) bir döneme etki etmiş ve sitcom komedisinin ilk başarılı örneği sayılan, son bölümü New York Times Squarede büyük ekranlarla verilip tüm zamanların rekorunu kırmış tartışmasız başarıya sahip bir yapım. Bu tartışmasız başarısının yanında seneler boyu çokça tartışılmış başka bir özelliğe sahip; dizi boyunca farklı renkten insanların yokluğu ve ayrımcı şakalar. Dizinin yaratıcılarından Jerry Seinfeld ve Larry David konuyla ilgili sorulara her zaman; bu durumun bilinçli olarak yapılmadığı ve rastlantı olduğu şeklinde cevaplar verse de kitleleri tatmin edemedi. Öyle ki bu durum Larry Davidin Seinfeld sonrası başladığı Curb Your Enthusiasm dizisinde başlarda konuk siyahi karakterler ile dengelenmeye çalışılsa da beşinci sezonda diziye girdiği andan itibaren ikonikleşen Leon karakterinin ortaya çıkmasına katkı sağladı. Seneler içerisinde aynı aktörlerin yarattığı yapımların kontrastı açısından bakıldığında Seinfeldın aldığı haklı eleştiriler bir yanda iken, diğer yanda onuncu sezonunu kutlayan Curb Your Enthusiasmda J.B. Smooveun hayat verdiği Leon karakteri dizinin yıldızı haline geldi ve BLM hareketi desteklendi.
Şimdilerde: Haziran ayındaki yoğun Black Lives Matter protestolarının ışığında bir grup Hollywood oyuncusu ‘Sorumluluğu Alıyorum’ isimli bir video ile ırkçılığa ve zulme karşı durduklarını belirtti. Aralarında Kristen Bell, Stanley Tucci, Aaron Paul gibi ünlü simaların yer aldığı protest videoda oyuncular; bir daha adaletsiz karikatürleştirmelere, ırk bağlantılı şakalara ve duyarsız konulara sahip olan yapımlarda yer almayacaklarını belirtti. Diğer yandan Asyalılar da artık komedi ve popüler kültürde adalet ve duyarlı hamleler bekliyor; Rosie O’Donnel’ın standup’ında yaptığı Hint aksanı dolayısıyla ortaya çıkan tartışma aslında Asyalıların da zaman içerisinde kültürlerini karikatürleşme dışına çıkarma mücadelesi verdiğini hatırlattı. Komedi alanındaki norm değişiminin önümüzdeki süreçte de farklı toplulukların haklarını aramasıyla devam etmesi kaçınılmaz duruyor.
