19 Nisan’dan herkese merhaba!
Yeni haftanın Novus İş Dünyası bülteniyle sizlerleyiz. Türkiye’de geçtiğimiz hafta Merkez Bankası’nın kripto varlıkları sınırlandırması Türkiye’nin finans gündemine oturdu. Süveyş Kanalı’nda karaya oturan Ever Given ise istirahatine devam ediyor. Zira Kahire yönetimi, kayıpları Tayvan merkezli şirkete fatura etmeye kararlı.
Bu haftanın bülteni yazarlarımız İrem Özbay ve Ebru Bozkurt’un katkılarıyla kaleme alınmıştır.
Vorga
Keyifli okumalar!
EMLAK
Pandeminin yıldızı Tiny House
Ebru Bozkurt
Pandemide şehir hayatından uzaklaşmak isteyenlerin yeni gözdesi ufak evler, giderek büyüyen bir sektör yarattı.
Tiny House nedir?
Tiny House genellikle 10 metrekare ile 30 metrekare arasında, tekerlekli veya sabit olarak tasarlanan evlere verilen isimdir. Bir evden daha fazla anlam taşıyan Tiny House, bir yaşam biçimi olarak kabul edilir. Tüm dünyada ilgi gören, küçük ancak daha kullanışlı bir yaşam alanı yaratmasıyla avantaj sağlayan küçük evler, ihtiyaca yönelik olarak farklı boyut ve şekillerde inşa edilebiliyor.
Nereden çıktı?
Küçük ev akımı özellikle 2008-2012 küresel ekonomik krizi sırasında batı ülkelerinde gelişmeye başlayan, daha küçük evlerde, daha az masrafla ve çevreye daha az zarar vererek yaşama fikri çerçevesinde oluşmuştur.
Faydaları
Genellikle kişinin yaşam şekline ve ihtiyaçlarına özel olarak inşa edilen küçük evler, vergiler ve bina, ısıtma, bakım ve onarım maliyetleri açısından da normal bir eve göre oldukça ucuz kabul ediliyorlar. Ayrıca yaşam alanını küçültmenin, sadeleştirmenin ve daha az eşyayla yaşamayı sağlamanın yanı sıra, insanları çevreyle dost bir şekilde sağlıklı yaşamaya, doğada vakit geçirmeye ve karbon ayak izini azaltmaya yöneltiyor.
Türkiye gibi deprem bölgesinde yaşayan insanlar için güvenilir bir tercih olarak kabul edilen evler dünyanın pek diğer yerinde de sel, tsunami gibi felaketler sonrası mağduriyeti gidermek için hızlı bir çözüm olarak görülüyor.
Sektör
Türkiye bu akıma yeni katılan ülkelerden biri olsa da sektör hızlı bir büyüme yaşıyor. Doğaya yakın, minimalist bir yaşam hayali kuran beyaz yakalılara, karavan gibi zaman ve emek istemeyen, teslimi çabuk bir ev taahhüt eden firmalar, evlerin yerleştirileceği arsayı bulma konusunda da müşterilere yardımcı oluyor. Çoğunlukla Ege bölgesinde tiny house siteleri kuran şirketler, altyapı ve çevre düzenlenmesi tamamlanmış evlere yönelik talebin çok yüksek olduğunu belirtirken sektördeki gelişim açısından bunun sadece bir başlangıç olduğunu ifade ediyorlar.
Yasal mı?
ABD’nin çoğu bölgesinde, küçük evler hala karavan olarak kabul ediliyor ve insanlar bu evlerde tam zamanlı yaşayamıyor. Türkiye’de ise tekerlekli tiny house’lar imarlı veya imarsız araziler üzerine konulabilen bir araç olarak kabul ediliyor. Bu sebeple de Karayolları Trafik Yönetmeliğine tabiler ve yasallar. İmar izni gerektirmeksizin istenilen imar planındaki arsaya koyulabilirler.
Yeni bir yaşam şekli
Pandemi ile uzaktan çalışma konsepti, çoğunlukla bireyleri apartman dairelerine mahkûm ederken açık hava ve yeşil ihtiyacı hiç olmadığı kadar öne çıktı. Karavan, kamp, tiny house gibi akımlar ise bu ihtiyaca çözüm sunan alternatifler oldu. Kamp aksesuarlarına yönelik talebin 2020 yılında %80 artması akıllara “Lüks tatil köylerinin devri bitiyor mu?” sorusunu getirdi. 2000’lerin başında turizmin gözbebeği olan tatil köyleri pandemi sonrası yaşamda aynı talebi görmeyebilir. Bireylerin artık tatil planı yaparken güvenlik ve hijyeni de göz önünde bulunduracağı bir devirde butik hizmetler, bireysel aktiviteler sektörlere yeni bir soluk getirebilir.
FİNANS
TCMB’nin Kripto Kararı
İrem Özbay
Geçen cuma günü Resmi Gazete’de yayımlanan düzenleme ile Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası satın alımlarda kripto para ve varlıklarının kullanımını yasakladı.
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, tüketicileri dalgalanma ve yasadışı faaliyetlerden korumak amacıyla kripto para birimlerinin mal ve hizmet satın almak için kullanılmasını yasakladı. Cuma günü Resmi Gazete’de yayımlanan düzenleme ile kripto varlıklarının doğrudan ve dolaylı olarak ödeme için kullanılmasının önüne geçilmiş oldu. Merkez Bankası’ndan yapılan açıklamada, sanal paranın anonim kullanımının telafi edilemeyen kayıplara neden olabileceği ve ödemelerde şu anda kullanılan yöntem ve araçlara olan güveni zayıflatabileceği belirtildi.
Açıklamada, kripto varlıkların güvenlik risklerinin yanı sıra ne herhangi bir düzenleme ve denetim mekanizmasına ne de merkezi bir düzenleyici otoriteye tabi olduğuna da değinildi. TCMB piyasa değerlerinin “aşırı derecede değişken” olabileceğini, dijital cüzdanların çalınabileceğini veya yasadışı olarak kullanılabileceğini ve işlemlerin geri alınamaz olduğunu da belirtti. TCMB, kararı kripto varlıkların ödeme yapmak için kullanımındaki artışla birlikte aldığını açıkladı. Yasağın ardından bitcoin 1117 GMT’de 60 bin 333 dolardan %4,6, bitcoin ile birlikte hareket eğiliminde olan daha küçük kripto paralar Ethereum ve XRP ise %6-%12 arasında düşüş yaşadı.
Türkiye’nin kripto macerası
ABD merkezli bir blok zinciri analiz şirketi olan Chainalysis tarafından geçtiğimiz yıl yayımlanan bir rapora göre Türkiye, Orta Doğu’daki en büyük kripto para birimi işlem hacmine sahip ve dünya genelinde 154 ülke arasında 29. sırada yer alıyor.
2021’in başında Türkiye merkezi kripto borsaları BtcTurk ve Paribu günlük 1 milyar doları aşan işlem görüyordu. Türkiye Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) tarafından 2020 yılında yayınlanan bir kripto raporunda, ülkede toplam nüfusun yaklaşık yüzde 3’ünü oluşturan 2,4 milyona yakın kullanıcı olduğunun tahmin edildiği paylaşılmıştı. Türkiye’de yatırımcılar son yıllarda çift haneli enflasyondan korunmak için dijital paraya yatırım yaptılar. Ayrıca düzenleme ve vergilendirme eksikliği de varlığı popüler hale getirdi.
Dünyada durum ne?
Geçtiğimiz ay, Tesla İcra Kurulu Başkanı Elon Musk, ABD vatandaşlarının artık Bitcoin ile bir Tesla satın alabileceğini ve ABD dışındaki müşterilerin de aynı şeyi bu yıl içinde yapmaya başlayacağını duyurmuştu. Öte yandan Kaliforniya merkezli online ödeme hizmeti PayPal, geçen ayın sonunda ABD’deki kullanıcılarına kripto para birimlerini ödeme aracı olarak kullanabileceklerini duyurmuştu.
Ancak ABD’nin aksine dijital varlıklar konusunda sert önlemler almak isteyen tek ülke Türkiye değil. Hindistan’ın, kripto para birimlerini ve ticaretini yasaklayan ve varlıkları elinde bulundurmayı para cezası ile sonuçlandıracağı bir yasa önerdiği biliniyor. Tasarı, Hindistan Merkez Bankası tarafından ortaya atılan resmi bir dijital para birimi yaratma planına da atıfta bulunarak hükûmet gündemine dahil edilmişti. 30 Nisan’da yürürlüğe girecek olan yasak, Fas’ın benzer bir hamlesini hatırlatıyor. Gelişmeler, bu tür hükümet yasaklarının olasılığı nedeniyle kriptoya yatırım yapmaya mesafeli yaklaşanların endişelerini doğrular nitelikte.
GELİŞMELER
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu, 128 milyar dolar eleştirileri hususunda “Herhangi bir kesime, banka veya firmaya ayrıcalıklı döviz işlemi gerçekleştirilmesi söz konusu değil” açıklamasını yaptı.
-
Ayrıca: Kavcıoğlu, “Bilanço varlık yükümlülük denkliği açısından bakıldığında, ortada kaybolmuş bir varlıktan bahsetmek mümkün değil” dedi.
-
Başka başka: İletişim Başkanı Fahrettin Altun, Twitter hesabından Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu’nun “128 milyar dolar” açıklamasını alıntılayarak, “Kaybolan tek 1 kuruşumuz dahi yok” paylaşımını yaptı.
Kanada Dışişleri Bakanı Marc Garneau, Türkiye’de üretilen insansız hava aracı ve silahlı insansız hava aracı Baykar Bayraktarların Dağlık Karabağ’da kullanıldığının tespit edilmesini takiben araçların ihracat iznini iptal etti.
-
Gerisi: Ottava yönetimi, Türkiye çıkışlı İHA’ların Dağlık Karabağ’daki çatışmalarda Azerbaycan ordusu tarafından Ermenistan’a karşı kullanıldığı haberlerini takiben askeri ihracata geçtiğimiz ekimde ara vermişti.
NASA, 1972’den sonra Ay’a ilk defa insanlı uçuş gerçekleştirecek. SpaceX ise 2,9 milyar dolar karşılığında uzay aracını üretecek.
-
Detay: Artemis projesi kapsamında NASA, Elon Musk’ın şirketi SpaceX, Jeff Bezos’un şirketi Blue Origin ve Dynetics şirketlerinin projelerini inceledi. Değerlendirmeler sonucunda 2.9 milyar dolarlık anlaşmayla Musk’ın SpaceX şirketi uzay aracını üretme projesini kaptı.
Süveyş Kanalı’nın bir hafta kapanmasına sebebiyet veren Ever Given isimli yük gemisi için Tayvan merkezli Evergreen’den 900 milyon dolar tazminat talep edildi. Mısır, kesilen cezanın ödenmemesi sebebiyle gemiye el koydu.
Tayvan merkezli yarı iletken üreticisi TSMC’nin kârı, bir önceki yıla oranla %19,4 artışla 2021 yılı ilk çeyrekte 4,9 milyar dolara ulaştı. Küresel çip kıtlığı devam ediyor, PC tedarikçileri çip bulmak için mücadele ediyor. Çin ve ABD arasındaki gerilim işleri biraz zora soksa da şimdilik TSMC için işler iyi yolunda.
Rekabet Kurulu Alphabet ve dört Google şirketinin Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’u ihlal ettiğine hükmetti ve şirketlere toplamda 296 milyon lira idari para cezası kesti.
-
Detay: Rekabet Kurulu’nun Google’ın “genel arama hizmetleri pazarındaki hâkim durumunu kötüye kullanarak kendi yerel arama ve konaklama fiyatı karşılaştırma hizmetlerini rakiplerini dışlayacak şekilde öne çıkardığı” iddiasına yönelik soruşturması bir süredir devam ediyordu.
ABD merkezli teknoloji devi Microsoft, rakibi Apple’ın akıllı asistanı Siri’de de kullandığı yapay zekâ ve konuşma teknolojisi şirketi Nuance’ı 19,7 milyar dolara satın aldı.
-
Microsoft alışverişte: Microsoft’un 2016’da 26 milyar dolar karşılığında satın aldığı sosyal iş ağı LinkedIn’den sonraki en büyük ikinci satın alması olduğunu belirtelim.
Singapur merkezli paylaşımlı yolculuk ve yemek teslimatı uygulaması Grab, ABD borsalarında halka arz edilmek için özel amaçlı satın alma şirket Altimeter Growth ile el sıkıştı. Bu anlaşmayla şirket 39,6 milyar dolarlık bir değerlemeye ulaşacak.
-
Önemi: japonya merkezli teknoloji şirketi SoftBank’ın da yatırım yaptığı şirket, bugüne kadar yapılmış en büyük özel amaçlı satın alma anlaşması oldu. Grab’ın da kasaya 4,5 milyar dolarlık nakit koyacağını belirtelim.
