ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), mentollü ve aromalı sigaraların satışının ülke genelinde yasaklanması için teklif verdi. Yasak, sigara karşıtı sivil toplum örgütleri tarafından uzun süredir beklenen bir adımdı. Teklifin yasalaşması yıllar sürebilir. Türkiye’de ise hükûmetin aldığı karar uyarınca 5 Ocak 2020’den beri mentollü sigara satışları tamamen yasak.
Ne oldu?
Yetkililer, tütünle ilgili hastalıkları ve ölümü ortadan kaldırmak amacıyla ülkedeki toplam satışların kabaca üçte birini oluşturan mentollü ve aromalı sigaraların yasaklanmasını önerdiler. İnsanların bu tür sigaralara daha kolay bağımlı olabileceği ve aromasız sigaralara göre bırakmanın daha zor olduğu iddia eden FDA, teklifi 2013 yılında mentollü sigaranın yasaklanmasını talep eden bir vatandaş dilekçesine cevap vermediği için açılan federal bir davaya yanıt olarak hazırladı. The Wall Street Journal’a göre ise bir sonraki adım olarak sigaralardaki nikotin yüzdesini azaltmak ve aromalı puroları yasaklamak geliyor. British American Tobacco, FDA’nın kararını dayandırdığı çalışmaların bilimsel doğruluğuna itiraz etti ve “sağlam, bilime dayalı kanıtlar sunarak” kural koyma sürecine katılacağını savundu.
Tepkiler
İnsan Hakları Savunucusu Al Sharpton gibi siyahi liderler de dahil olmak üzere yasağın muhalifleri, Afrikalı ABD’liler arasında popüler olan bir ürünün yasaklanmasının ayrımcılık olduğunu öne sürüyor. 2020 Federal araştırma verilerine göre ABD’de mentollü sigara kullananların %85’ini siyahi kesim oluşturuyor. Muhalifler, bu ürünleri kriminalize etmenin bir yer altı alıcı ve satıcı ağına yol açabileceği ve kolluk kuvvetleri ile genç siyahi erkekler arasında çok daha fazla etkileşime yol açabileceği konusunda uyarıyorlar.
-
2014 yılında New York’da mentollü sigaraların yasaklanması sonrası mentollü sigara sattığı gerekçesiyle siyahi genç Eric Garner ile polis arasında yaşanan arbede sonucu hayatını kaybetmişti. Adli muayenede Garner’ın ölümünün orantısız polis gücünden kaynaklandığının anlaşılması büyük yankı uyandırmış ve ülke genelinde birçok protesto düzenlenmişti.
Sektör
FDA’ya göre ABD’de 19,5 milyon kişi mentollü tütün ürünleri kullanıyor. Bernstein tarafından yapılan araştırmaya göre ise British American Tobacco Plc (BATS.L) şirketinin sigara satışlarının %55’i, Imperial Brands Plc (IMB.L) şirketinin %30’u, Altria Group Inc (MO.N) şirketinin %17’si mentollü ürünlere yönelik. ABD’de sigara kullanımının on yıllardır düzenli şekilde azalmasına rağmen, geçen yılki JAMA araştırması, 2009-2018 arasında sigara tüketimindeki düşüşün %91’inin mentol içermeyen geleneksel sigaralardan kaynaklandığını ortaya koydu. Federal Ticaret Komisyonu’nun bu yılın başlarında yayımladığı rapora göre ise mentollü sigaralar ABD’de toplam sigara pazar payının %37’sini oluşturuyor. Bu da tüm zamanların en yüksek oranı.
Diğer örnekleri
Avrupa Birliği üyesi tüm ülkelerde mentollü ve aromalı sigaraların satışı, tütünün kokusunu yumuşattığı ve yeni başlayanlar için cezbedici hale getirdiği gerekçesiyle Mayıs 2020’de yasaklanmıştı. Avrupa Birliğinden ayrılan Birleşik Krallık da yasağı uygulayan ülkelerden biri olmuştu. Sektör liderleri Philip Morris ve British American Tobacco’nun yasağa yönelik itirazı ise Avrupa Adalet Divanı tarafından reddedilmişti.
