6 Nisan’dan herkese merhaba!
📰 Manşetler;
🏢 Çin Büyükelçiliği krizi
🎭 Paul Ritter hayatını kaybetti
🚫 Geçmişten bugüne Rusya-Ukrayna gerginliği
Keyifli okumalar!
TÜRKİYE’DEN GELİŞMELER
Artı Gerçek’ten Seda Taşkın’ın haberine göre, milletvekilliği düşürüldükten sonra tutuklanarak Sincan Cezaevi’ne gönderilen HDP’li Ömer Faruk Gergerlioğlu, polisin fiziksel ve psikolojik şiddetine maruz kaldı.
- Detay: HDP’li Ömer Faruk Gergerlioğlu’nu ziyarete giden HDP Hukuk Komisyonu Sözcüsü Ümit Dede, Gergerlioğlu’nun kendisine “Cezaevinde de olsam milletin vekiliyim; asla boyun eğdiremeyecekler. Benim üzerimden yaratmak istedikleri korku iklimine izin vermeyeceğim” dediğini aktardı.
- Örnek okuma: Ömer Faruk Gergerlioğlu’nın vekilliğinin düşürülmesi ve gözaltı kararı isimli yazımızı Tuğçe İncetan’ın kaleminden okuyabilirsiniz.
ABD Dışişleri Bakanlığı, Hasımlarına Yaptırımlar Yoluyla Karşılık Verme Yasası (CAATSA) kapsamında Savunma Sanayii Başkanlığı ve Savunma Sanayii Başkanı İsmail Demir’in de aralarında olduğu dört kurum yetkilisine “Rusya ile kurulan ilişkiler” sebebiyle uygulanacak yaptırımların yarın yürürlüğe gireceğini açıkladı.
Çin’in Ankara Büyükelçisi Liu Shaobin, büyükelçilik hesabından atılan ve Meral Akşener ile Mansur Yavaş’a yöneltilen tweet’in ardından Dışişleri Bakanlığı’na çağrıldı.
- Metin: Çin Büyükelçiliği resmi hesabından, “Çin tarafı, herhangi bir kişi veya gücün Çin’in egemenliğine ve toprak bütünlüğüne herhangi bir şekilde meydan okumasına kararlılıkla karşı çıkmakta ve bunu şiddetle kınamaktadır. Çin tarafı, haklı karşılık verme hakkını saklı tutmaktadır. Sincan Uygur Özerk Bölgesi, Çin toprağının ayrılmaz bir parçasıdır. Bu dünyaca kabul edilen ve tartışılamaz bir gerçektir” yazmıştı.
- Gerisi: Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş ile İYİ Parti lideri Meral Akşener, sosyal medya hesaplarından 31 yıl önce yaşanan Barın katliamını kınayan mesajlar paylaşmıştı.
- Ekstra: Geçtiğimiz ay İrlanda, Brezilya, Kanada gibi bazı ülkelerin Çin Büyükelçileri de aynı şekilde politikacılara yanıt niteliğinde tweetler atmıştı.
Avrupa Konseyi Başkanı Charles Michel ve Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Ankara’da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’la bir araya geldi.
- Detay: Avrupa Konseyi Başkanı Michel, Twitter’dan “Ankara’da Ursula von der Leyen ile Cumhurbaşkanı Erdoğan’la Türkiye-AB ilişkilerinin geleceği üzerine görüşmeyi başlayacağız. Daha yapıcı bir gündem inşa edebilmek için gerilimin sürekli olarak azalması gerekli” mesajını paylaştı.
DÜNYADAN GELİŞMELER
Tahran Askeri Başsavcısı Gulam Abbas Türki, Ukrayna uçağının düşürülmesi olayına karıştığı iddiasıyla 10 İranlı yetkili hakkında iddianame düzenlendiğini açıkladı.
-
Gerisi: Ukrayna Hava Yolları’na ait Boeing 737 marka yolcu uçağı, 8 Ocak 2020 tarihinde Kiev’e gitmek üzere Tahran Uluslararası İmam Humeyni Havalimanı’ndan havalandıktan kısa bir süre sonra düşmüş, 176 yolcudan kurtulan olmamıştı. İran cephesi önce uçağın vurulduğu iddialarını kabul etmemiş, sonra “insani hata” sebebiyle düşürüldüğünü açıklamıştı.
-
Şimdi ne oluyor? İran nükleer anlaşması ve ABD’nin bu anlaşmaya geri dönmesinin görüşüleceği toplantı bugün Avusturya’nın başkenti Viyana’da başladı. Konuyla ilgili renk vermeyen Beyaz Saray Sözcüsü Jen Psaki, “diplomasi zaman gerektirir” demecini verdi.
Şarkıcı Akon’un çılgın projeleri devam ediyor. NBS’nin haberine göre Akon, Uganda hükümetinin kendisine tesis edeceği 260 hektarlık arazide bir Akon şehri daha kuracağını açıkladı. Bitiş tarihi olarak 2036’yı işaret eden sanatçı; kripto para Akoin’in şehir sakinlerinin para birimi olacağını açıkladı.
-
Akon City: ABD’de doğan Senegalli sanatçı, geçtiğimiz eylülde yaptığı tanıtımla Senegal’deki 850 hektarlık arazide inşa edilecek 6 milyar dolarlık projeye 2021’de başlanacağını ilan etmişti.
Air France kurtarma fonu için Avrupa Birliği Komisyonu’ndan karar çıktı. Buna göre AB Komisyonu, havacılık devi için 4 milyar avroluk kurtarma paketini onayladı.
-
Gerisi: Fransa Maliye Bakanı Bruno Le Maire, Air France-KLM ortaklığına yeni mali destek için AB ile prensipte anlaşmaya varıldığını belirtmişti.
-
Örnek okuma: Havacılık ekosisteminde yaşanan pandemi kaynaklı krizi, Almanya’dan Kaan Can Yıldırım, kaleme almıştı. Dilerseniz Kalkış hazırlıkları başlıyor başlıklı yazımıza tekrar göz atabilirsiniz.
Ukrayna Devlet Başkanı Volodymyr Zelensky, ülkesinin NATO üyesi olmasının Ukrayna’nın doğusundaki savaşı bitirmenin tek yolu olduğunu söyledi. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ile bir telefon görüşmesi de gerçekleştiren Zelensky, NATO üyelerine Karadeniz’deki askeri varlıklarını güçlendirme çağrısında bulundu.
-
Kremlin’den cevap: “Ukrayna’nın doğusunda tansiyonun hala yüksek olduğu ve yapılan açıklamaların tansiyonu daha da yükseltebileceği” belirten Moskova yönetimi, Ukrayna’ya NATO üyeliği verilecekse ülkenin doğusunda yaşayan “böyle bir hamleyi kabul edilemez olarak nitelendirecek” insanların da görüşlerinin göz önüne alınması gerektiğinin altını çizdi.
Kuzey Kore, bu yaz düzenlenecek 2020 Tokyo Yaz Olimpiyatları’na oyuncularını virüsten korumak amacıyla katılmayacağını duyurdu.
-
İddia: Kuzey Kore yönetiminin, bugüne kadar ülkede hiç vakaya rastlamadığını açıkladığını belirtelim.
Ünlü oyuncu Paul Ritter, dün gece evinde hayatını kaybetti. Ritter, HBO’nun “Çernobil” dizisinde Anatoly Dyatlov karakterini canlandırmıştı. 54 yaşındaki Ritter, Harry Potter Melez Prens ve James Bond serisinin Quantum of Solace filmlerinde de oynamıştı.
- Nedeni: Oyuncunun menajeri, yaptığı açıklamada “Paul Ritter’in dün gece öldüğünü büyük bir üzüntüyle teyit ediyoruz. Paul, karısı Polly, oğulları Frank ve Noah yanındayken evinde huzur içinde öldü. 54 yaşındaydı ve beyin tümöründen muzdaripti” ifadelerini kullandı.
DIŞ POLİTİKA
Rusya ve Ukrayna gerginliğini anlamak
Doğaç Özen
Rusya ve Ukrayna arasında esen soğuk rüzgarlar, geçtiğimiz hafta Rusya’nın Ukrayna sınırına yığınak yapmasıyla yeni bir boyuta taşındı. Uzmanların uyarılarına göre tehlikeli boyutlarda olan bu hareketlilik, bir süredir sakinliğini koruyan Doğu Ukrayna’nın yeniden hareketli günlere sahne olma ihtimalini beraberinde getiriyor. Peki, süreç nasıl bu noktaya geldi? Bunu anlamak için Ukrayna-Rusya ilişkilerinin uzak geçmişini, yakın geçmişini ve bugünün incelemek anlamlı olabilir.
Uzak geçmiş
Ukrayna, 1922’de Sovyet Rusyası’nın parçası olmadan önce 1917’de ve 1921’de Rusya ile iki kere savaşıyor ve ikisinde de yeniliyor. Bu zaferler sonucunda Ukrayna’ya komünizmi getiren Rusya, aynı zamanda ülkeden birçok Ukraynalının da kaçmasına sebep oluyor. Bu kaçışların ve kalan muhalif Ukrayna entelijansiyasının idamlarının on yıllarca sürdüğü biliniyor.
Sovyetler dönemi
SSCB’nin kurulması ve merkezi otoriteyi sağlamasının ardından tüm ülkede yaşanan bir kıtlık sezonu yüzünden gıda kaynaklarının kalkınma planlarına göre kullanılması gerektiği ortaya çıkıyor. Bu sebeple SSCB yönetimi, 1932-1933 yılları arası yaptığı planlamada önceliği ülkenin her yanındaki işçilere veriyor ve aynı yıl Ukrayna’da 3 ila 12 milyon arası insan planlanmış bir kıtlık sebebiyle hayatını kaybediyor. “Holodomor” olarak bilinen bu olay, günümüzde 14’ten fazla ülke tarafından soykırım olarak tanımlanmakta ve uluslararası hukuk kapsamında hala tartışılmaktadır. 2. Dünya Savaşı Sonrası SSCB’nin başına gelen Nikita Khrushchev, 11 yıl Ukrayna Sosyalist Cumhuriyeti’nde görev almış biri olarak Ukrayna dinamiklerini iyi biliyor ve Ukrayna’nın özellikle Doğu bölgelerine önemli yatırımlar yapıyor. Kırım’ı Sovyet Rusyası’ndan alıp, Ukrayna Sosyalist Cumhuriyeti’ne bağlıyor.
Yakın geçmiş
Bu yatırımların yapıldığı ve iyi ilişkilerin sürdürüldüğü yerlerde bugün hâlâ Rusya’ya karşı yoğun bir sempati besleniyor. Harita, 2001 yılına dair bir nüfus sayımına ait. Kırım’da neredeyse %60’a varan Rus oranı, doğu bölgelerde de %30 üzeri bir orana sahip. Aynı şekilde, 2010 yılında gerçekleştirilen bir çalışma Batı Ukrayna’da Rusya’ya olan onayın %15’lere kadar düştüğünü gösterirken, bu rakam Doğu Ukrayna’da %60’ları buluyor. Bu veriler her ne kadar 2021 yılında değişmiş olsa da 2014 senesinde yaşanan Ukrayna Euromaidan Devrimi ve hemen sonrasında yaşananlar hakkında ipucu veriyor.
Yanukovych dönemi
2009 seçimlerinde Ukrayna’nın başına gelen Viktor Yanukovych, Ukrayna’nın 1991-2009 arası izlediğİ batı yanlısı politikaları teker teker yürürlükten kaldırıyor ve Vladimir Putin yönetiminin direktifleri uyarınca hareket etmeye başlıyor. Bu durumdan son derece rahatsız olan Batı Ukraynalılar, neredeyse üç ay sürecek olan 2014 Euromaidan Devrimi’ni gerçekleştiriyor ve Viktor Yanukovych, Rusya’ya kaçıyor.
Yukarıdaki haritada da görüleceği üzere, Kırım’da çoğunlukla Ruslar yaşıyor. Vladimir Putin hükümeti, Euromaidan eylemlerinde ortaya çıkan karışıklık sebebiyle bir ay içerisinde;
- Kırım Eyalet Binasını kuşatıp hükûmeti deviriyor,
- %4’den az oy alan Rusya’yla Birleşme Partisi temsilcisini başa getiriyor,
- Kırım Eyaletinin bağımsızlığına ve ardından Rusya’ya katılmasına dair referandum yapılıyor,
- Bağımsızlık kararı çıkan referandum Rusya tarafından tanınıyor ve bu sayede Rusya, Kırım’ın ilhakını gerçekleştirmiş oluyor. Bugün, Kırım’ın Rusya’nın toprağı olduğunu BM üyelerinin sadece %13’ü tanımaktadır. Türkiye, birçok ülkenin aksine tarafsız kalmayı değil, tanımamayı seçmiştir. Türkiye’nin bu tutumunun Kırım Türkleri’nden de kaynaklandığı belirtilebilir.
Ayrıca, aynı eylemler neticesinde yine Rusların çoğunlukta olduğu Luhansk ve Donetsk şehirleri de bağımsızlıklarını ilan ediyor. Bu iki bölge, Donbass bölgesi olarak da biliniyor. Donbass, bugün hala bağımsızlık talep eden milisler tarafından yönetilmektedir.
Günümüz
2014 tarihinde yaşanan olaylar neticesinde yönetime gelen Volodymyr Zelensky yönetimi ile NATO sıcak ilişkiler içerisinde. Aynı tarihten bu yana yalnızca ABD’den 2 trilyon doların üzerinde savunma ve silah yatırımı alan Ukrayna, geçtiğimiz sene de savunma envanterine Patriot Füzelerini katmıştı. Ukrayna, NATO üyeliği için gerekli adımları atıyor ve geçtiğimiz şubat gerçekleştirilen NATO toplantısında halihazırda Ukrayna’nın NATO Üyelik Eylem Planı çerçevesinde olduğunu ve “eninde sonunda bir NATO üyesi olacağını” belirtiyor.
Bu durum, Rusya’yı oldukça rahatsız ediyor. 2014’ten beri bölgede çok sayıda insanın ölümüne yol açan bu çıkmaz için taraflar birbirlerini suçluyor. Rusya, Ukrayna’yı bölge insanının taleplerine sırtını dönmek ile suçlarken, Ukrayna ise Rusya’nın iç işlerine karıştığını ve ayrılıkçı unsurları silahlandırdığını belirtiyor. Fakat uzmanlar, bu silahlanma yarışının kısa vadede bir çatışmaya sahne olmayacağını düşünüyor. Zira Ukrayna eskisi kadar kolay lokma değil ve Batı ittifakı ile yakın ilişkiler içerisinde. Rusya, askeri yığınağın kendi ulusal güvenliğini koruma altın almak için olduğunu iddia etmekle beraber, NATO’nun Rusya sınırına aynı yığınağı yapması halinde tansiyonun ciddi boyutlara çıkabileceğini belirtti. Bu açıklama, ABD Savunma Bakanlığı’ndan gelen ve Ukrayna’ya tam destek açıklayan bildiri ile aynı gün yayımlandı.
Son sözler
Unutulmaması gereken bir nokta ise 2021 Rusya Seçimleri. Putin’in onay oranı her ne kadar %60’ın üzerinde olsa da Covid-19 tedbirleri sonucu doğal olarak yavaşlayan ekonomi ve Navalny olayları gibi sebeplerden dolayı geçtiğimiz senelere göre düşüş eğiliminde. Uzmanlar, Rusya’nın ABD ile yaşadığı gerginlikte elini güçlendirmek istemesi ve Putin’in seçimlere daha popüler girebilmesi gibi sebepler yüzünden de gerginliğin tırmandırılmış olabileceğini ifade ediyor.
SPONSORUMUZ
It’s design, not fashion mottosuyla yola çıkan United People, kimliklerin kendini ve özgürlüğünü tanımlama sürecinin bir parçası olmak istiyor. Tek bir noktadan ziyade tasarımlarında genele odaklanan markanın web mağazasına göz atabilirsiniz.
