Sigara tüketiminin zararları ve toplum üzerindeki maliyeti hepimizin malumu. Uluslararası sigara üreticilerinin ürünlerini satmak için harcadıkları çaba ve bunun sonucunda kavuştukları dev gelirler de öyle. Öte yandan dünyanın en büyük sigara üreticilerinden Philip Morris International, geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamalarla sigara endüstrisinin geleceğine dair bazı soru işaretlerinin doğmasına yol açtı.
Sigara Tüketimine Dair Bazı İstatistikler
Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre sigara kullanmak – sigara dumanına maruz kalmak da dahil olmak üzere – yılda 8 milyondan fazla insanın ölümüne sebep oluyor. Günümüzde hala devam eden ve dünyanı kökten bir biçimde değiştiren Covid-19 salgınının şimdiye dek 4,1 milyon ölüme yol açtığı düşünüldüğünde sigaradan kaynaklanan kayıpların boyutu daha iyi anlaşılabilir. Yılda 8 milyonu aşkın ölüme yol açan sigara tüketiminin doğurduğu global maliyet ise yıllık 1,4 trilyon dolar seviyesinde. Bu denli büyük zararlara yol açan tütün tüketiminin kontrol altına alınabilmesi için Dünya Sağlık Örgütü’nün önerdiği 6 temel önlem bulunmakta. Bunlar; tütün kullanımının etkin şekilde izlemek, dumansız hava yasaları çıkarmak, tütün bırakma programları oluşturmak, caydırıcı etiket zorunlulukları getirmek, pazarlamak ve reklam yasakları getirmek ve tütün ürünlerine daha yüksek vergiler koymak olarak sıralanıyor. Bu önlemlerin tümünü benimseyen Brezilya’da 1990 yılından bu yana 15-24 yaş arası gençlerde sigara tüketim oranında %75 düşüş gözlenmiş. Benzer şekilde ABD’de alınan sıkı önlemler sayesinde 1950’li yıllarda yetişkinlerde sigara kullanma oranı %45 dolaylarında iken günümüzde %14 dolaylarına düşmüş. Tüm bunlara rağmen önerilen önlemlerin tüm dünyada istikrarlı şekilde alınmıyor oluşu sigaranın hala yaygın şekilde kullanılmasına neden olduğu gibi sigara üreticisi şirketlerin de satışlarını arttırmak için agresif politikalar sergilemesine zemin hazırlıyor.
Philip Morris Açıklaması
Philip Morris International CEO’su Jacek Olczak, önümüzdeki 10 yıllık sürecin sonunda yani 2030 yılından itibaren Birleşik Krallık’ta sigara satışının yasaklanması çağrısında bulundu. Olczak, sigaraların da tıpkı fosil yakıtlı otomobiller gibi muameleye tabi tutulması gerektiğini ifade ederken dumansız alternatifler ve doğru atılacak adımlarla bu sorunun çözülebileceğini belirtti. Uluslararası sigara üreticilerinin satışlarını ve karlarını arttırmak için stratejiler geliştirdiği bir endüstride Philip Morris kanadından gelen bu açıklama ilk bakışta şaşırtıcı gelebilir. Fakat yine aktarılanlara göre şirket önümüzdeki 4 yıl içerisinde gelirinin yarısından fazlasını dumansız ürünlerden elde etmek istiyor. Zaten Philip Morris hali hazırda çok sayıda bilim insanının da istihdam edildiği ve tütünün yakılması yerine ısıtıldığı bir teknoloji ile sigaraya oranla daha az risk barındıran IQOS ürünleri üzerine 8 milyar dolarlık bir yatırım yapmış durumda. Öte yandan şirket bu ayın başlarında astım solunum cihazı üreticisi Birleşik Krallık merkezli Vectura şirketini 1,2 milyar dolar karşılığında devralmayı kabul ettiğini duyurdu. Her ne kadar bu hamleler tütün karşıtları tarafından tütün şirketlerinin ölümcül sigaraları agresif bir şekilde satmaya ve teşvik etmeye devam ederken, kendilerini dumansız bir dünya çözümünün bir parçası olarak konumlandırdıkları gerekçesi ile samimi bulunmasa da bir değişim rüzgarından söz etmek mümkün. Yine de tütün karşıtlarının şüphelerini temellendirdikleri, dünyada satılan her 10 sigaradan 1’inden fazlasının hala Philip Morris tarafından satıldığı gerçeğini belirtmekte fayda var.
Sonuç
Dünyada yaşam kalitesini ve beklenen yaşam süresini arttırmak için pek çok çalışma yürütülüyor. Bunların en önemlilerinden biri de sigara ile mücadele. Dünya Sağlık Örgütü’nün bu kapsamda önerdiği mücadele yöntemleri somut yararlar sağlasa da sigara dünyada hala yoğun olarak tüketilen ve büyük ölçekte zararlara yol açan bir ürün konumunda. Bu tüketim ürününün en büyük üreticilerinden Philip Morris International’ın Birleşik Krallık’ta sigara satışının zamanla yasaklanmasını talep etmesi yeni bir tartışmaya yol açtı. Bir yandan gelir modelini dumansız ürünlere çeviren şirketin çağrısında samimi olduğu düşünülürken öte yandan bu hamle tütün karşıtları tarafından samimi bulunmayarak eleştirildi. Değişen ekonomik ve toplumsal koşulların sigara konusunda da bir değişim yaratacağı aşikâr ancak bunun ne yönde gerçekleşeceğini devletlerin politikaları ve şirketlerin bilançoları şekillendireceğe benziyor.
