Sneakerlara olan ilgi şu an en üst seviyede. Hayatında daha önce sneaker giymeyen insanlardan dünya yıldızı sanatçılara ve sokak kültürüne çok uzak markalara kadar herkes bu sektöre bir yerinden dahil olmaya çalışıyor. Yaklaşık iki asır önce ihtiyaçtan doğan sneakerlar, günümüzde ise ABD ve Japonya başta olmak üzere tüm kültürleri etkisi altına alarak sokak stiline yön vermeye devam ediyor. Peki, tüm dünyanın benimsediği bu kültür nasıl oluştu?
Sneaker tarihinin başlangıcı 1900’llü yıllara kadar gidiyor. 1917 yılında günümüzde hemen herkesin dolabında bir adet bulunan Converse markasının ayakkabı üretimine başlaması ve markanın Marquis Converse tarafından üretilen basketbol ayakkabılarının 1923 yılında Indiana yıldızı Chuck Taylor’un elçiliğiyle tanıtmasının ardından model isimlerinin Chuk Taylor All Star olarak adlandırılması sneaker kültürünün doğmasındaki ilk adımlar oldu. 1941 yılında Puma ve Adidas’ın ve 1964 yılında ise Nike’ın sektöre giriş yapmasıyla, çoğunlukla basketbol sahalarında gördüğümüz sneakerlar gündelik hayata da karışmaya başladı. Sneakerların moda ile buluşması ise ilk kez 1970 yılında satışa çıkan Nike Cortez ile sağlandı. Nike’ın ilk koşu ayakkabısı olarak satışa çıkan Cortez, beklenmedik bir şekilde dans pistlerini ele geçirdi ve kısa sürede dönemin “moda” endüstrisinin bir parçası haline geldi. Aynı şekilde Adidas tarafından tenis ayakkabısı olarak piyasaya sunulan Stan Smith modeli de tenis kortlarını aşarak ikon haline gelen sneaker modelleri arasında yerini aldı.
Sponsorluklar ve İkonik Modellerin Satışa Çıkışı
1971 yılında Adidas ile Kareem Abdul Jabbar arasında yapılan ilk sponsorluk anlaşması sektöre yeni bir pazarlama mecrası sunarken, sneaker dünyasını da yeni bir döneme sürükledi. Nike ise Adidas’ın Kareem Abdul Jabbar kozuna, ünlü kullanımında belki de gelmiş geçmiş en doğru seçimlerden birini yaparak o dönem Chicago Bulls’ta çaylak sezonunu geçiren Michael Jordan için hazırladığı özel ayakkabıları lanse ederek karşılık verdi. Michael Jordan bu ayakkabılarla kurallara adeta baş kaldırdı. NBA yönetimi tarafından “tasarımında yeterince beyaz renk olmaması” sebebiyle yasaklanmasına rağmen her maç Jordan’ın giymeye devam ettiği ayakkabılar için NBA yönetimi, bu sefer Nike’a, Jordan’ın ayakkabıyı giydiği maç başına 5.000$ ceza kesti. Michael Jordan ve Nike tarafından gelen bu başkaldırış Air Jordan 1’i kısa sürede klasik bir ayakkabı olmaktan çıkararak ikon haline getirdi. Artık herkesin almak istediği bu model ve Jordan tarafından tetiklenen bu trend ile birlikte; koleksiyonerler, hayranlar ve hiçbir lansmanı kaçırmayan takipçilerden oluşan bir topluluk da oluşmuş oldu, o zamanın “sneakerhead”leri.
Hip Hop ve Rap Kültürüyle Sokağa İnen Sneakerlar
Bir spor markasının sporcu dışında gerçekleştirdiği ilk sponsorluk anlaşması 1986 yılında Adidas ile Run DMC rap grubu arasında imzalandı. 80’li yılların sonunda büyük sükse yapan grup, hip-hop’ın belli başlı müzik türleri arasına girmesini sağladı. Run-DMC, hip-hop kültürünün yayılmasının yanında Adidas Superstar iş birliğiyle beraber sneaker kültürünün, şehir kültürünün bir parçası haline dönüşmesini de sağladı. Bu gelişmeyle beraber sneakerların o elit, lüks, zor ulaşılır imajı kırılarak daha ulaşılabilir kılındı.
Günümüz Sneaker Dünyası ve Türkiye’nin Sneaker Kültürü
Günümüzde sneaker endüstrisinde Nike, Adidas, Puma markalarının yanı sıra, Yeezy, OFF-WHITE gibi markalar da kendilerine yer buluyor. Gucci, Balenciaga gibi modanın öncü markalarının da bu sektörde yer edinme istediği her zaman var. Dünya yıldızları ile yapılan iş birlikleri, moda sektörü dışındaki sektörlerle yapılan ortak koleksiyonlar bu kültürün devam etmesini sağlıyor. Türkiye’de sneaker kültürünün gelişimi bu kadar birikimli ilerlemese de ülkemizin sahip olduğu genç nüfusun ayakkabılara gösterdiği ilgi azımsanmayacak kadar fazla. Aynı zamanda ülkemizde internet satışlarının yanı sıra, sneaker satmaya öncelik veren, buna göre konseptini oluşturan fiziksel mağaza sayısında da gözle görülür bir artış yaşanıyor.
Görünen o ki dünyaca ünlü spor markaları da moda devleri de “sneaker” arenasında her geçen gün yeni modellere imza atmaya devam edecek. Sneaker kültürü; müzik, sanat, spor ve moda akımlarını harmanlayan bir yaşam biçimi. Bu kültürün parçası “ikonik modeller”in özgün hikayeleri gibi “hikaye”si olan yeni tasarımlar çıkacak mı? “Sneakerhead”ler gibi biz de merakla bekliyor olacağız.
