Avrupa İstatistik Ofisi’nin verilerine göre 19 üyeli Avro Bölgesi’nde aralıkta yıllık enflasyon %5’le 1997’den bu yana en yüksek seviyeye ulaştı. Biz de Türkiye’de ve dünyada artan enflasyonu inceleyelim istedik. Ondan önce ise şimdiye kadar yeterince haber bültenlerinde kaybolmamış veya Türkiye’den uzaklarda yaşıyor iseniz sizler için küçük bir enflasyon 101 dersi hazırladık.
Enflasyon Nedir? Enflasyon, fiyatlar genel düzeyinin sürekli ve hissedilir artışını ifade eden bir durumdur. Diğer bir tanımı ise: Nominal millî gelirin, bu gelirle satın alınan mal miktarına nazaran artmasıdır.
Nasıl Ölçülür? Ülkelerin istatistik kurumları her ay binlerce ürünün piyasa satış fiyatını kayıt alır ve bu fiyatları bir önceki yılın aynı ayı ile karşılaştırarak bir oran hesaplar. Bu oran TÜFE olarak da bildiğimiz Tüketici Fiyat Endeksidir.
Enflasyon Neden Önemlidir? Devletler kamu maaşlarından, ulaşım ücretlerine kadar birçok hesaplamada bu oranı göz önüne alarak artış yapar. Bu da vatandaşın günlük yaşantısını etkiler.
Nasıl Etkiler? Eğer sizin maaşınız ülkedeki enflasyon oranından daha az artıyor ise bu durum sizin maaşınız ile bu ay aldıklarınızın geçen ay aldıklarınızdan daha az olacağını ifade eder.
ALMANYA:
Almanya’da Federal İstatistik Dairesi, Aralık 2021’e ilişkin enflasyon verilerini açıkladı. Açıklanan verilere göre, geçen aralıkta tüketici fiyatları 2020 yılının aralık ayına kıyasla %5,3 arttı. Bu, neredeyse son 30 yılın en yüksek enflasyon değeri olarak kayıtlara geçti. Almanya’da bir önceki en yüksek enflasyon, Batı ve Doğu Almanya’nın yeniden birleşmesi sonrasında Doğu Almanya’da gıda fiyatlarındaki artış sonucu %5,8 ile Haziran 1992’de kaydedilmişti.
Artan fiyatların arkasındaki en önemli sebeplerden biri ise yükselen doğal gaz ve enerji fiyatları. Uzmanlar bu artışın kısa süreli olacağını ve önümüzdeki aylarda enflasyonun düşerek nefes aldıracağını ifade etse de, azalan doğal gaz stokları ve Rusya’dan gelen arzla ilgili endişeler nedeniyle enerji fiyatları bu kış dalgalı olmaya devam edecek ve buna bağlı gıda ve sanayi mallarının fiyatı yükselecek.
Avrupa Merkez Bankası’nın enflasyon tahmini ise %2. Bu tahmin, avronun dolar karşısında sabit kalacağı ve Avrupa ekonomi politikalarında önemli bir değişiklik olmayacağı da dahil olmak üzere bir dizi varsayıma dayanıyor. Ancak ekonomi uzmanları 2008 mali krizini ve Brexit sonrası yaşanan ekonomik dalgalanmayı öngöremeyen Avrupa Merkez Bankası’nın bu tahminini gerçekçi bulmuyor.
AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ:
ABD İstatistik Bürosu’na göre 2021 yılında ülkedeki enflasyon oranı %6,8’e yükselerek 1982’den bu yana en yüksek seviyeyi gördü. Benzin fiyatları kasımda %58,1 yükselerek 1980’den bu yana 12 aydaki en büyük artışı yaşadı.
Eskiden SurveyMonkey olarak bilinen çevrim içi araştırma şirketi Momentive tarafından The New York Times için geçen ay 5365 yetişkinle yapılan bir ankete göre, çalışanların yalnızca %17’si enflasyona ayak uyduran zamlar aldıklarını söylüyor. Her 10 Amerikalıdan yaklaşık dokuzu enflasyon konusunda en azından “biraz endişeli” olduğunu ve her 10 kişiden altısı “çok endişeli” olduğunu söylüyor. Cumhuriyetçilerin %95’i, bağımsızların %88’i ve Demokratların %82’si de gidişattan endişeli olduklarını söylüyor.
BİRLEŞİK KRALLIK:
En son yayımlanan verilere göre Birleşik Krallık’ta 2020 yılının kasım ayına oranla enflasyon %5,1 oranında arttı. Bu aynı zamanda ülkede son 10 yıldır görülen en yüksek enflasyon oranı. Uzmanlara göre ise ülkedeki yükselen enflasyonun birçok sebebi var ancak başlıca sebepler arasında; yoğun talep nedeniyle artışa geçen petrol ve gaz fiyatlarına bağlı olarak sanayide yükselen fiyatlar, yapı malzemeleri ve bilgisayar çipleri de dahil olmak üzere birçok üründe yaşanan kıtlık ve tedarik sorunu, salgın sırasında işletmelere verilen devlet desteğinin sona ermesi ve Brexit sonrası ortaya çıkan şoför krizine bağlı olan tedariklerdeki yavaşlık gösteriliyor.
İngiltere Merkez Bankası, yüksek petrol ve gaz fiyatlarının etkisinin azalması ve mal talebinin ılımlı hâle gelmesi nedeniyle 2023 yılı sonuna kadar %2 hedefine geri dönmeden önce 2022 baharında enflasyonun yaklaşık %5′e yükselmesini bekliyor.
TÜRKİYE:
TÜİK verilerine göre, Türkiye’de yıllık bazda enflasyon %36,08’e yükselerek son 19 yılın rekorunu kırdı. TÜİK’in açıkladığı verilere göre; aralık ayında tüketici fiyat endeksindeki (TÜFE) artış %13,58, yıllık bazda enflasyon ise %36,08 oldu. Aralıkta üretici fiyat endeksindeki artış (ÜFE) %19,08 olarak açıklandı. ÜFE yıllık bazda %79,89 artış gösterdi. Böylece enflasyon Aralık 2002’de bu yana en yüksek seviyeye çıktı. Hükûmetin açıkladığı Orta Vadeli Program’da 2022 için enflasyon hedefi %9,8 olarak belirlenmişti.
TÜİK’in verilerine göre, bir önceki yılın aynı ayına kıyasla artışın yüksek olduğu ana gruplar sırasıyla; %53,66 ile ulaştırma, %43,80 ile gıda ve alkolsüz içecekler, %40,95 ile ev eşyası oldu.
Öte yandan akademisyen ve ekonomistlerin oluşturduğu Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG), TÜİK’ten önce davranarak kendi fiyat araştırmalarının sonuçlarını açıkladı. ENAG’ın araştırmasına göre aralık ayı enflasyonu %19,35, yıllık enflasyon %82,81 olarak gerçekleşti.
