ABD Yüksek Mahkemesi Google ve Oracle arasında 10 yılı aşkın süredir devam eden ve teknoloji dünyasının yakından takip ettiği telif hakkı davasında Google’ı haklı buldu. Karara göre, Google tarafından, Android’i oluşturmak için, Oracle’ın “Java uygulama programlama arayüzünden” (API) 12 bin satırlık kodun kopyalanması adil kullanım kapsamında ve yasal.
Google-Oracle: Son 10 Yılın En Önemli Telif Hakkı Davası
ABD telif hakkı yasası kapsamında hangi tür bilgisayar kodlarının korunduğuna ilişkin dönüm noktası niteliğindeki bu anlaşmazlık, 2010 yılında Oracle’ın, iştiraki Sun Microsystems tarafından üretilen kodun Google tarafından izinsiz kullanımı sebebiyle Oracle tarafından Google’dan tazminat talep etmesi ile başladı.
Google ise Android’i hazırlarken Java’dan kodlar kullanmasının adil kullanım kapsamında olduğunu ve aksi bir görüşün yazılım dünyasındaki yaratıcılığı önleyeceğini belirtmekteydi. Oracle’a göre ise bu tarz bir görüş yazılım dünyasına çok büyük zarar verecek ve benzersiz kod üreten geliştiricileri adeta cezalandıracaktı.
Yazılım sektörünü bu denli ilgilendiren bu hukuki soru karşısında mahkemeler de oldukça zorlandı. İlk derece mahkemesi API’ların telif hakkına tabi olmayacağını, zira aksi durumunun yaratıcılık ve iş birliğine zarar vereceğini belirtmişti. Bu karar temyizde bozulmuş, Java API’larının telif hakkına tabi olduğu ve Google tarafından API’ların izinsiz kullanımının Oracle’ın telif hakkına aykırı olduğuna hükmedilmişti.
Dolayısıyla Google-Oracle arasındaki yüksek mahkemenin cevaplaması gereken iki temel soru:
-
Yazılım ara yüzlerinin telif hakkı kapsamında olup olmadığı ve
-
Eğer öyle ise, yeni bir bilgisayar programı oluşturmak için yazılım ara yüzünün kullanılmasının adil kullanım teşkil edip etmediğiydi.
Telif Hakkı-Adil Kullanım Hakkı
Telif hakkı ve adil kullanım hakkı kavramlarına daha yakından bakmak gerekirse, “telif hakkı” kişinin fikri emeği ile meydana getirdiği ürünler üzerinde hukuken sağlanan haklar anlamına geliyor. Telif hakkı kapsamında umuma arz hakkı, eserde değişiklik yapılmasının men etme yetkisi ve çoğaltma hakkı gibi birçok manevi ve mali hak bulunmakta. Adil kullanım ise telif hakkı alınmış bir eserin belli koşullar altında eser sahibinin iznine gerek duyulmaksızın kullanılabilmesi anlamında.
Başka bir deyişle, telif hakkı eser sahibini korurken adil kullanım “toplumun çıkarlarını” korumayı amaçlıyor. Zira, bir eseri eleştirmek, o eser hakkında yorum yapmak veya eserden yola çıkarak yeni bir ürün yaratmak adil kullanım kapsamındaki faaliyetler. Bir eseri eleştirmek için eser sahibinin izninin istenmesinin gerekmesi neredeyse hiçbir eserin eleştirilmemesine yol açacağı için, yasa koyucular “adil kullanım hakkı” ile eser sahiplerinin telif haklarına bir sınır getiriyor. Bu sayede yaratıcılığın korunması ve teşvik edilmesi amaçlanıyor.
Karar API dışında da uygulanabilir mi?
Yaratıcılığın korunması ve teşvik edilmesine vurgu yapan Yüksek Mahkeme API’ların telif hakkına tabi olup olmadığı sorusunu atlayarak Google tarafından kullanımın adil kullanım hakkı teşkil ettiğine hükmederek Google’ı haklı buldu. Fakat Yüksek Mahkeme kararın dar yorumlanmasını istiyor olacak ki, API’dan kopyalanan satırların değerinin “ekosisteme yatırım yapan yazılım geliştiricilerden” gelmesi sebebiyle API’ların diğer bilgisayar programlarından farklı olduğuna dikkat çekti.
Yine Yüksek Mahkeme Google’ın yalnızca “gerekenleri” kopyaladığını ve tüm API kopyalamalarının adil kullanım kapsamında olmayacağını vurguladı. Hatta adil kullanıma dair Yüksek Mahkemece verilen ve adil kullanımı dar yorumlayan diğer kararların geçerliliğini koruduğunun altı çizildi.
Adil Kullanım Şampiyonu Google
Google-Oracle davası, Google’ın taraf olduğu ve ABD fikri mülkiyet hukukuna yön veren üçüncü dava. Daha önce de Google tarafından kitapların Google Scholar aracılığı ile aranabilmesi ve kullanıcılara önizleme şeklinde sunulabilmesinin ve YouTube tarafından eserlerin yayınlanabilmesinin eser sahiplerinin telif hakkını ihlal etmeyeceği savunulmuş ve kazanılmıştı. Google ve Oracle kararı yalnızca API’lara uygulanabilir gibi görünse de değişen teknoloji ve yazılım dünyasının ve belki Google’ın taraf olacağı bir başka davanın adil kullanım hakkını ilerleyen yıllarda nasıl değiştireceği merak konusu.
