İskandinav ülkeleri gerek iklimleri gerek dilleri, gerek insanları, yaşam tarzları olarak kültür ve coğrafyamızdan bir hayli uzak bir bölge. Peki bu ülkelerin edebiyatları hakkında ne biliyoruz? Çoğu kişinin sayacağı isimler polisiye türünde eser veren yazarlar olacaktır. Bu ülkelerinin polisiye edebiyatındaki başarısı elbette yadsınamaz. Pek çoğu uluslararası başarılara imza atmış, hatta beyaz perdeye de ilham vermiş kitaplar. Jo Nesbo, Henning Mankell, Stieg Larsson, Maj Sjöwall ve Per Wahlöö gibi isimler polisiye kitaplar dendiğinde günümüzde ilk akla gelenlerden. Her ne kadar suç-polisiye türdeki kitaplarıyla ün salmış olsalar da, bu ülkelerden çıkan ve uluslararası büyük yankı uyandıran/uyandıracak edebi türde yazılan kitaplara rastlamak artık eskisi kadar ender değil. Son yıllarda artan ilgiden Türkiye’deki yayıncılar da payını alarak rotalarını Norveç, Danimarka, İsveç gibi ülkelerden çağdaş yazarlara çevirmiş durumda. Gelin birlikte yayımlanan kuzeyli beş çağdaş yazarların kitaplarını inceleyelim.
Erlend Loe (Norveç)
Andreas Doppler’in maceralarını kaleme aldığı Doppler serisi ile (Yapı Kredi Yayınları, çev. Dilek Başak) uluslararası yankı uyandıran yazar Türkiye’de de aynı ilgiyi görmüş olsa gerek ki kitap yayımlandığı 2016 yılından bu yana tam 17 baskı yaparak başarılı bir şekilde okurlarına ulaşmaya devam ediyor. Kitapta, ormanda bisikletten düşerek ufak bir kaza geçirdikten sonra işini ve ailesini arkasında bırakarak ormanda yaşamaya başlayan Doppler’in başından geçenleri okuyoruz. Modern dünyadaki insanın ihtiyaçlarının ne derecede hayati olduğunu sorgulayan Doppler kendine ufak bir düzen kuruyor yeni habitatında. Kapitalist düzene başkaldıran aykırı-karakterimizin başından geçenleri yer yer gülerek, yer yer de düşünerek okuyacaksınız. Serinin devam kitapları Volvo Kamyonlar ve Bildiğimiz Dünyanın Sonu yine Yapı Kredi Yayınları’ndan Dilek Başak çevirisiyle yayımlandı.
Vigdis Hjorth (Norveç)
Geçtiğimiz mart ayında Siren Kitap’tan Dilek Başak çevirisiyle yayımlanan Miras romanıyla Vigdis Hjorth, ilerleyen günlerde adından sıkça söz ettirecek yazarlardan. Norveç’te büyük ses getiren ve çok satan, çok tartışılan bu roman, babanın ölümüyle başlıyor ve yaranın kökenine iniyor. Kardeşler arasında mirasla ilgili görünen bu anlaşmazlık çok daha derinlere inerek kutsal aile mitini yok ediyor ve insanın tekrardan ne kadar bencil bir varlık olduğu gerçeğini okura sert bir şekilde sunuyor.
Linda Boström Knausgaard (İsveç)
Pek çoğumuz onu bir başka çağdaş yazar olan eski eşi Karl Ove Knausgaard’ın otobiyografik olarak kaleme aldığı Kavgam serisinden tanıyor belki de. Fakat Linda Boström kalemiyle bu kimlikten sıyrılarak kendini kanıtlamış bir yazar. İlk romanı Helios Felaketi’nde (Kıraathane Kitap, çev. Ali Arda) tanrılarla insanlar, akıllılık ve delilik, yeryüzü ve ahiret, babalar ve kızları üzerine olağanüstü bir hikâye anlatan yazar şiirsel dili ve anlatımıyla okuyanlarda uzun süre üzerlerinden geçmeyecek bir etki bırakmayı başarıyor. Helios Felaketi’ni halihazırda okuyup beğenenler varsa, yazarın diğer romanı Welcome to America’nın da yakında yine aynı yayınevinden yayımlanacağı müjdesini vereyim buradan.
Carsten Jensen (Danimarka)
Romanı İlk Taş (Dedalus Kitap, çev. Nur Beier) ile Afgan Savaşı’na dair sarsıcı bir konu ele alan Jensen, kitabında savaşa giden Danimarkalı askerlerin “düşman”la ilk karşılaşmalarında, ona dair tüm bildiklerinin yerle bir olmasını anlatıyor. Düşman kimdir, neye benziyor ya da benzemelidir? Onları bir ölüm kalım savaşı beklemektedir. İlk Taş, savaşa görkemli ve korkutucu bir davet. Belirsiz bir suçluluk hissiyle kendimizden uzak tutmaya çalıştığımız halde o savaşın içinde olduğumuz gerçeğini bilmeye davet ediliyoruz.
Karin Tidbeck (İsveç)
İsveçli yazar Karin Tidbeck’in Zeplin (İthaki Yayınları, çev. Tülin Er) öykü kitabı için Ursula K. Le Guin “Tedirgin edici… keyifli… gizemli biçimde dokunaklı… Bunlar muazzam öyküler,” demiş ve kitabı okuyan herkes mutlaka bu cümlelere katılmıştır. Karin Tidbeck kitabında perilerin sakin köylere musallat olduğu, ölümsüz bir varlığın zaman kavramıyla tanıştığı, her şeyin mümkün olabileceği bir dünya yaratıyor. Tidbeck’in hem güldüren hem de rahatsız eden, hem duygulandıran hem de var olmayan bir yere hasret çekmenizi sağlayan öyküleri türler arasındaki sınırları ustalıkla aşıp tanıdık ile bilinmeyenin çekiciliğini ve dehşetini hissetmenizi sağlıyor.
Keyifli okumalar dilerim!
