15 Eylül’den herkese merhaba! Eylül sizce de çok hızlı geçmedi mi? Zaman uçup gidiyor ve bizler ekipçe çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Geçtiğimiz haftalarda Factory topluluğuna katıldığımızı duyurmuştuk. Bilgi ve medya ekosistemine partnerlerimizle birlikte çözüm üretiyoruz. Çok daha fazlası için bizimle kalın!
- Novus’a destek ol! Bizleri okumaktan keyif alıyorsanız novus.press/abonelik/ bağlantısını sevdiklerinizle paylaşabilirsiniz. Ücretsiz içerik üretimine devam edebilmemiz için abone sayımızın artması bizler için büyük önem taşıyor. LinkedIn, Twitter, Instagram hesaplarımızdan da bizleri takip etmeyi unutmayın.
TÜRKİYE’DEN GELİŞMELER
Gelecek Partisi Genel Başkanı Ahmet Davutoğlu, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’dan ya da AK Parti’den kendisine davet gelmesi halinde görüşebileceğini söylerken, “Ama görüşmek ayrı şey, iş birliği ve destek ayrı şey, ittifak ayrı şey. Görüşürüz herkesle, iş birliği ise ilkesel bir konudur.” dedi.
27 Eylül’de yeni eğitim-öğretim yılına başlayacak olan İstanbul Koç Üniversitesi, burslu ve burssuz birçok öğrencinin yurda yerleştirilmemesi nedeniyle gündemde.
- Detaylar: Okul yönetimi yurt yerleştirme sonuçlarını 13 Eylül’de açıklamıştı. Sonuçlar açıklandığında yeterli kontenjan olmaması gerekçesiyle yurda yerleşemediğini öğrenen birçok öğrenci, şikayetlerini #KoçÜniÖğrencileriniYurtsuzBırakıyor ve #KoçÜnilininKalacakYeriYok gündemleri ile Twitter ve Instagram’dan dile getiriyor. Öğrencilerin ön plana çıkan şikayetlerinden biri ise; yurt yerleştirme sonuçlarının okulun açılma tarihine iki hafta kala açıklanması. Okul yönetimi, tanıtım günlerinde İstanbul dışından gelecek tüm öğrencilerin yurda yerleşeceğini taahhüt etmişti.
ABD merkezli teknoloji devi Apple’ın dün lansmanını yaptığı iPhone 13 serisi telefonlar, Türkiye’de 11 bin ila 23 bin lira arasında değişen fiyatlardan satılacak. Dünyada ise durum biraz daha farklı.
- Ayrıntılar: Türkiye’de yeni bir iPhone’a sahip olmak isteyenler %10 TRT payı, %50 ÖTV, %18 KDV ve %1 de Kültür Bakanlığı payı ödemek zorunda.
- Karşılaştırma: Cihazın 13 Pro Max modelinin 1TB’li seçeneğinin Türkiye satış fiyatı 22.999 lira. Ürünün ABD’de satış fiyatı ise 1599 dolar (~13.506 lira).
DÜNYADAN GELİŞMELER
Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), aralarında bir dönem ikili ilişkilerin gerginleştiği Türkiye’nin de bulunduğu 8 ülkeyle ticaret alanında müzakerelere başlayıp, bunları altı ila 12 ay içinde tamamlama niyetinde olduğunu açıkladı.
- Önemi: BAE, bir dönem gerginlik yaşadığı Türkiye ve Katar dışında İran’la da ekonomik ve ticari ilişkileri geliştirmek istiyor. BAE, petrol dışı yatırımları artırmak ve çeşitlendirmek adına son dönemde Suudi Arabistan ile ismi konulmamış yoğun bir rekabet yaşıyor.
- Gerisi: Türkiye de arasının uzun süredir kötü olduğu BAE ile ilişkilerini normalleştirmek istiyor. Taliban’ın Kabil’e girdiği hafta Ankara ile Abu Dabi arasında üst düzey bir takım telefon görüşmelerinin gerçekleştiği belirtiliyordu. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Prens Muhammed bin Zayed’in de telefonda birebir görüştüğü ve Afganistan’da yaşananlara dair güvenlik endişesinin ön plana çıktığı belirtiliyordu. Dilerseniz Doğaç Özen’in kaleminden Türk Dış Diplomasisine Dair Gelişmeler isimli yazımızı okuyabilirsiniz.
Kremlin Sözcüsü Dimitri Peskov, Covid-19 nedeniyle izolasyona alınan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in sağlık durumu hakkında “Kendini çok iyi hissediyor, tamamıyla sağlıklı” yorumunu yaptı.
- Gerisi: Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad, hafta başında Rusya’ya iç savaşın başından beri üçüncü ziyaretini gerçekleştirdi. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’le görüşen Esad, muhaliflerin elinde kalan son bölgeleri gündeme getirdi. Putin, “Suriye’de en büyük sorun yabancı güçlerin varlığı” dedi. Putin’in isim vermeden “yabancı silahlı güçler” diyerek Türkiye ve ABD’yi eleştirdiği yorumları Batılı basında genişçe yer buldu.
Kore’de karşılıklı roketler ateşlendi. Kuzey Kore, ülkenin doğusunda iki balistik füze denemesi gerçekleştirdi. Güney Kore de denizaltından fırlatılan balistik bir füzeyi test ettiğini açıkladı.
- Neler neler? Japonya Başbakanı Yoşihide Suga, Kuzey Kore’nin bir hafta içinde ikinci kez balistik füze denemesi yapmasına “füze denemeleri bölgede barışa tehdit oluşturuyor” sözleriyle tepki gösterdi.
Afganistan’da iktidarı ele geçiren Taliban içinde iç çekişme ve iktidar savaşları yaşandığına dair haberlere bir yenisi daha eklendi. İngiliz kamu yayıncılık kuruluşu BBC, Taliban’ın kurucularından Başbakan Yardımcısı Abdul Gani Birader ile bir kabine üyesi arasında kavga çıktığını bildirdi.
- Gerisi: Taliban’ın ABD ile Doha’da yürüttüğü görüşmelerde heyet başkanlığı yapan ve Taliban’ın dışişleri bakanı konumundaki Birader’in pazar günü Katar Dışişleri Bakanı Muhammed bin Abdurrahman el Sani ile yapılan görüşmede yer almaması dikkat çekmişti. Örgüt, Birader’in öldürüldüğü iddialarını da yalanlamıştı.
- Daha gerisi: Taliban’ın Doha fraksiyonu ile Hakkani grubu arasında kanlı bir kavga olduğuna dair söylentiler örgütün ağustos ayı ortasında iktidarı ele geçirmesinin hemen ardından gündeme gelmişti.
Facebook, WhatsApp uygulamasında günlük kullanımımızı etkileyecek iki yeni güncellemeye hazırlanıyor. Bunlardan ilki, WhatsApp mesaj ve medyasının bulutta tutulan yedeklerinin artık şifrelenecek olması. Hâlihazırda iCloud’a yedeklenen konuşma içerikleri şifreli bir şekilde tutulmuyor. Bu da iCloud hesabınıza erişimi olan herkesin (siz, şifrenizi bilenler, Apple ve Apple’dan hesabınız hakkında bilgi talep eden hükümetler) WhatsApp yazışma ve medyanıza ulaşabilmesi demek. Gelecek şifreleme özelliğiyle bu durum ortadan kalkacak ve WhatsApp yedekleri ancak yedekleme öncesi belirlediğiniz şifreyle açılabilecek.
- Odaklı bülten: Teknoloji hakkında odaklı okuma yapmak isterseniz sizleri Novus Teknoloji bültenine bekleriz.
ENERJİ
Kazandığımızı düşünürken kaybediyor olabilir miyiz?
Haydar Kepekçi
Bitcoin, 2020’de en yüksek piyasa değeri olan 63 bin dolara ulaşarak tüm dünyada ilgiyi üzerine çekti. Bunun sonucunda da kripto paralar hayatımızın her alanına dahil oldu. Elon Musk tarafından kripto paralarla ilgili atılan bir tweet‘le bile hem ülkemizde hem dünya genelinde gündem bir anda değişebiliyor. Geçtiğimiz günlerde Latin Amerika ülkelerinden El Salvador’un kripto paraları resmi para birimi olarak kabul eden ilk ülke olmasıyla bu ilginin artarak büyüyeceğini görmüş olduk. Rusya ve Amerika’da yakın zamanda gerçekleştirilen hacker saldırılarında korsanlar tarafından fidye istenirken kripto paranın tercih edilmesi, sanal paraların kullanım alanlarının sorgulanmasına yol açtı. Kısacası kripto paraların finansal sektörde büyük bir devrim yarattığı söylenebilir.
Peki nedir bu kripto paralar? Kriptoloji, şifreleme bilimidir. Verilerin belirli bir sisteme göre şifrelenmesi, alıcıya gönderilmesi ve bu şifrelemenin çözülmesi ile verilerin tekrar ortaya çıkma süreci kriptolojinin konusudur. Kripto para, kriptoloji kullanan sanal bir para birimidir. Matematik temelli şifreler kullanılarak bilgisayarlar tarafından üretilir. Herhangi bir hükümetin yönetiminde olmadığı için kolayca takip edilemez ve bilinen para birimlerine göre daha güvenli olabilir. Kripto paraların üretimi de bir çeşit madencilik gerektirir: bilgisayarların uzun süre matematiksel problemler çözmesini gerektiren bir madencilik. Dolayısıyla kripto para üretmek için gerekli olan üç şey güçlü donanıma sahip bilgisayarlar, internet ve elektriktir. Bunlara sahip olan herkes üretici olabilir.
Kripto paraları üretmek bu kadar kolayken yaygınlaşması da gayet doğal bir durum. Tam da bu noktada akıllara gelen soru bu sistemlerin çalışırken ne kadar enerji kullandığı. Kripto paralara olan ilginin artmasıyla beraber, şahısların yanı sıra büyük şirketler de piyasaya girdi. Sonuç olarak madencilik sıradan bilgisayarlar kullanılarak değil, büyük çaplı iş istasyonları kullanılarak yapılmaya başlandı. Bu durum da kullanılan enerji miktarının devasa düzeylere çıkmasına sebebiyet verdi.
İngiltere’de Cambridge Üniversitesi Alternatif Finans Merkezi (CCAF) tarafından hazırlanan bir rapora göre, Bitcoin üreticileri bir ülke olsaydı, dünyanın en fazla elektrik tüketen 30’uncu ülkesi olacaktı. Bu çalışmada kripto para birimlerinin enerji tüketimleri de araştırılmış ve Bitcoin’in toplam enerji tüketiminin, saatte ortalama 130 terawatt olduğu hesaplanmıştır. Elektrik tüketiminin saat başına 121 terawatt olduğu Arjantin ve 108.8 terawatt olduğu Hollanda’nın, Bitcoin madenciliğinden daha az enerji harcadıkları ortaya çıkmıştır. Aynı raporda Bitcoin madenciliğinin enerji kullanım kaynakları da araştırıldı ve bunun yaklaşık üçte ikisinin fosil yakıtlardan elde edildiği tespit edildi. Yani finansal bir devrim olarak tanımlanan kripto paralar, ilginç bir şekilde iklimimize zarar veriyordu.
Peki bu durumun çözümü ne olabilir? Kripto para madenciliğini hayatın olağan akışında bir gerçeklik olarak kabul edip bir takım önlemler almak gerekiyor. İlk seçenek, madencilik için kullanılacak enerjiyi azaltan daha verimli bilgisayar sistemlerinin tasarlanması. Diğer bir seçenek ise madencilik faaliyetlerinde kullanılacak enerjinin yenilenebilir enerji kaynakları kullanılarak elde edilmesidir.
